ΚΥΡΙΑΚΗ 29 ΙΟΥΛΙΟΥ 2012 ΠΙΣΤΗ ΜΕ ΑΓΑΠΗ

«Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν»

            Πρίν ἀπαγγελθεῖ τό «Σύμβολον τῆς Πίστεως» ὁ λειτουργός προτρέπει τούς πιστούς νά ἀγαπήσουν ὁ ἕνας τόν ἄλλο, γιά νά ὁμολογήσουν μέ ὁμόνοια τήν πίστη τους. Ἡ ἴδια προτροπή τοῦ λειτουργοῦ, στόν ἀρχαιότερο τύπο τῆς Θείας Λειτουργίας, ἀκουόταν μέ αὐτά τά λόγια: «Ἀσπάσασθε ἀλλήλους ἐν φιλήματι ἁγίῳ», πού εἶναι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. (1) Καί σημαίνουν: χαιρετεῖσθε ὁ ἕνας τόν ἄλλο μέ ἀδελφικό φίλημα. Αὐτός ὁ ἀσπασμός τῆς ἀγάπης εἶναι πανάρχαιη λειτουργική πράξη καί ἐμπειρία τῶν πιστῶν. Ἔχει σχέση μέ τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ: «Ἐάν προσφέρης τό δῶρόν σου ἐπί τό θυσιαστήριον καί ἐκεῖ μνησθῆς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατά σοῦ, ἄφες τό δῶρόν σου ἐπί τό θυσιαστήριον καί ὕπαγε πρῶτον καί διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου^. καί τότε προσελθών πρόσφερε τό δῶρόν σου». (2) Γιά νά ἔχουμε θέση στήν εὐχαριστιακή σύναξη τῆς Ἐκκλησίας καί γιά νά μποροῦμε νά πλησιάσουμε στό ποτήριο τῆς Θείας Κοινωνίας, εἶναι ἀνάγκη νά ἔχουμε ἀγάπη μεταξύ μας καί νά εἴμαστε συμφιλιωμένοι πρωτίστως μέ τόν Θεό καί ὕστερα μ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους.

            Στήν ἀρχαία Ἐκκλησία τό φίλημα ἀγάπης γινόταν ἀνάμεσα στούς πιστούς, χωριστά οἱ ἄνδρες καί χωριστά οἱ γυναῖκες. Ἦταν, μία ἐξωτερική ἔκφραση  τῆς ἀγάπης, πού ὑπῆρχε μεταξύ τους. Ὅταν ὅμως ἡ ἀγάπη τῶν πιστῶν ἄρχισε νά ἐλαττώνεται καί νά ψυχραίνεται καί νά παίρνει ἕνα τυπικό νόημα, χωρίς ἐσωτερική καί εἰλικρινῆ διάθεση, περιορίσθηκε καί συνεχίζεται μέχρι σήμερα μόνο μέσα στό ἱερό βῆμα μεταξύ τῶν συλλειτουργούντων κληρικῶν. Ὁ ἀσπασμός αὐτός στήν ἀρχαία Ἐκκλησία δέν ἦταν μία τυπική καί ἁπλῶς συμβολική λειτουργική πράξη. Πέραν τοῦ συμβολισμοῦ της, ἦταν μία ἐπιβεβαίωση τῆς ἀγάπης καί τῆς ἑνότητας τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας ὡς τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ γνησιότητα τῆς σχέσης καί ἐπικοινωνίας μεταξύ τους ἐξωτερικεύετο μ’ αὐτή τή λειτουργική πράξη.

            Τό «Σύμβολον τῆς Πίστεως», πού ἀπαγγέλλεται στή συνέχεια τῆς Θείας Λειτουργίας, εἶναι μία εὐσύνοπτη ἀνακεφαλαίωση τῶν ἀληθειῶν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Καί βέβαια ὁ τρόπος αὐτός παρουσίασης αὐτῶν τῶν ἀληθειῶν διευκολύνει τήν ἀπομνημόνευση. Ἄλλο ὅμως πώς αὐτός ὁ ἐπιγραμματικός τρόπος ἐπιβάλλει νά ἔχουμε ἕναν ἀναλυτικό σχολιασμό αὐτῶν τῶν ἀληθειῶν. Τοῦτο στή σειρά τῶν κηρυγμάτων μας δέν μπορεῖ νά γίνει, γιατί τό «Σύμβολον τῆς Πίστεως» μαζί καί ἡ «Κυριακή προσευχή» δηλαδή τό «Πάτερ ἡμῶν», πού θά ἀκουσθεῖ στή συνέχεια, προαπαιτοῦν ἀρκετό χρόνο γιά μία ἐμπεριστατωμένη ἑρμηνεία καί σχολιασμό αὐτῶν τῶν δύο κειμένων. Ἐλπίζουμε αὐτό νά πραγματοποιηθεῖ σέ μία ἄλλη σειρά κηρυγμάτων, ἑπομένου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.

            Στό σημερινό μας κήρυγμα θά περιορισθοῦμε νά καταστήσουμε σαφές τήν ἀδιάσπαστη σχέση τῶν ἀληθειῶν τῆς Ὀρθοδόξου πίστης μας μέ τήν ὕψιστη ἀρετή τῆς ἀγάπης. Βέβαια καταρχήν θά μποροῦσε νά τεθεῖ τό ἐρώτημα τί τάχα εἶναι πρῶτα, οἱ ἀλήθειες τῆς πίστης ἤ ἡ κορυφή τῶν ἀρετῶν πού εἶναι ἡ ἀγάπη. Πολύ ὀρθά ἔχει λεχθεῖ πώς παρόμοια ἐρωτήματα δέν ἔχουν θέση στην Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πίστη τῶν ἀληθειῶν εἶναι ἡ ρίζα τῆς ἀγάπης καί ἡ ἀγάπη εἶναι ὁ καρπός τῆς πίστης. Οὔτε χωρίς πίστη μπορεῖς νά πεῖς πώς εἶσαι πιστός χριστιανός, μά οὔτε πάλι χωρίς ἀγάπη. Ἄν ὅμως σ’ αὐτά τά δύο μποροῦμε νά δώσουμε μία σειρά, φαίνεται πώς προτεραιότητα ἔχει ἡ ἀγάπη. Σύμφωνα μέ τή διαβεβαίωση τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἀπό τίς τρεῖς εὐαγγελικές ἀρετές, τήν πίστη, τήν ἐλπίδα καί τήν ἀγάπη, μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἀγάπη. Ὁ θαυμάσιος ὕμνος τῆς ἀγάπης τοῦ Ἀποστόλου τελειώνει μέ τή φράση: «Νυνί δέ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τά τρία ταῦτα^.  μείζων δέ τούτων ἡ ἀγάπη».(3) Δηλαδή θά μείνουν τελικά γιά πάντα αὐτά τά τρία: ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα καί ἡ ἀγάπη. Καί ἀπ’ αὐτά, τό πιό σπουδαῖο εἶναι ἡ ἀγάπη. Μάλιστα στόν ἴδιο ὕμνο σημειώνει ὁ Ἀπόστολος πώς: «Καί ἐάν ἔχω πᾶσαν τήν πίστιν, ὥστε ὅρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δέ μή ἔχω, οὐδέν εἰμι»(4) δηλαδή καί ἄν ἔχω ἀκόμα ὅλη τήν πίστη, ἔτσι πού νά μετακινῶ βουνά, ἀλλά δέν ἔχω ἀγάπη, εἶμαι ἕνα τίποτα.

            Ἡ ἀγάπη, σύμφωνα μέ τήν εὐαγγελική θεώρηση, κατέστη τό κατεξοχήν γνώρισμα τῶν πιστῶν. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς μᾶς διαβεβείωσε: «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (5) δηλαδή ἔτσι θά σᾶς ξεχωρίζουν ὅλοι πώς εἶστε μαθητές μου, ἄν ἔχετε ἀγάπη ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο. Ὑμνητής τῆς ἀγάπης ὑπῆρξε καί ὁ Ἀπόστολος και Εὐαγγελιστής Ἰωάννης. Ἀναφέρεται πώς, ὅταν γέρασε καί δέν μποροῦσε πιά νά διδάξει στίς ἐκκλησιαστικές συνάξεις περιοριζόταν νά ἐπαναλαμβάνει τή φράση: «Τεκνία, ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Καί ὅταν τόν ἐρωτοῦσαν οἱ πιστοί γιατί ἐπανέρχεται στί ἴδια λόγια, τούς ἀπαντοῦσε πώς ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ ἐκτελεῖ ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου. Τό ἴδιο περιεχόμενο ἔχουν καί τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Πλήρωμα οὖν νόμου ἡ ἀγάπη» (6) δηλαδή ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ τέλεια ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.

            Ὁ ἱερουργός μᾶς προτρέπει πώς ἡ ὁμολογία τῆς πίστης μας, δηλαδή ἡ διακήρυξη δημόσια καί μέ παρρησία τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστης, προϋποθέτουν τήν ἀγάπη μας. Θά μποροῦσε κανείς νά προχωρήσει πώς, ὄχι μόνο στήν ὁμολογία, ἀλλά καί στήν ὑπεράσπιση τῶν ἀληθειῶν αὐτῶν μπροστά στήν πολεμική τῶν ἀντίθεων, αἱρετικῶν, ἀθεϊστικῶν ἀπόψεων, ἡ ἀγάπη πρέπει νά ἔχει κυρίαρχη θέση. Γιατί μ’ αὐτή κανείς «οὐκ ἀσχημονεῖ…. οὐ παροξύνεται…. πάντα στέγει…. πάντα ὑπομένει» (6) δηλαδή εἶναι εὐπρεπής… οὔτε εὐερέθιστος… ἐκεῖνος πού ἀγαπάει ὅλα τά ἀνέχεται… ὅλα τά ὑπομένει.