ΚΥΡΙΑΚΗ 17 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΣΤΑΣΗ ΔΟΞΟΛΟΓΗΤΙΚΗ

«Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμή και προσκύνησις, τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ ἁγίῳ πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων»

            (Ἡ ἐκφώνηση στό τέλος τῆς εὐχῆς τοῦ πρώτου ἀντιφώνου)

            Τό κατεξοχήν γνώρισμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας φανερώνεται ἀπό τήν ἀνάλυση τοῦ ὅρου «Ὀρθοδοξία». Ἡ λέξη σημαίνει τήν ὀρθή δόξα – δοξασία, δηλαδή τήν ὀρθή γνώμη, τήν ὀρθή πίστη καί τήν ὀρθή διδασκαλία. Καί πράγματι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐδῶ καί εἴκοσι αἰῶνες διαφυλάσσει ἀνόθευτη, ἀπαραχάρακτη καί αὐθεντική τήν εὐαγγελική ἀλήθεια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Ἡ λέξη ὅμως «Ὀρθοδοξία» δέν περιορίζεται στήν ὀρθή δόξα – γνώμη καί ὀρθή πίστη καί διδασκαλία. Φανερώνει καί τήν ὀρθή δόξα – δοξολογία, δηλαδή τήν ὀρθή ἐξύμνηση, εὐχαριστία καί λατρεία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό στόν Ὀρθόδοξο ἐκκλησιαστικό χῶρο ἡ ὀρθή πίστη μέ τήν ὀρθή δοξολόγηση τοῦ Θεοῦ συνυπάρχουν καί συμπορεύονται. Σ’ ὅλα τά λατρευτικά κείμενα ἡ αὐθεντική διατύπωση τῆς εὐαγγελικῆς ἀληθείας συνοδεύεται ἀπό τό δοξολογητικό στοιχεῖο. Ἡ φράση «Δόξα τῷ πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ ἁγίῳ πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων», εἶναι διάχυτη καί ἐπαναλαμβάνεται συνεχῶς μέσα σ’ ὅλες τίς ἱερές ἀκολουθίες. Τά «δοξαστικά», πού εἶναι ἰδιόμελα τροπάρια τοῦ ὄρθρου καί τοῦ ἑσπερινοῦ ἀρχίζουν πάντα μέ τή μικρή δοξολογική φράση: «Δόξα τῷ πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ ἁγίῳ πνεύματι».

            Μετά τήν εὐχή τοῦ πρώτου ἀντιφώνου ὁ ἱερουργός μέ τήν έκφώνηση: «ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις…» ἔρχεται νά διαβεβαιώσει πώς στόν Τριαδικό Θεό ἀνήκει ἡ δόξα, τιμή καί προσκύνηση. Τή βασική αὐτή ἀλήθεια ὁ λαός διά τῶν ἱεροψαλτῶν τήν ἐπιβεβαιώνει μέ τό «ἀμήν». Λέξη πού σέ προηγούμενο κήρυγμά μας τή σχολιάσαμε καί κάμνουμε μία μικρή ὑπενθύμιση πώς εἶναι ἑβραϊκή λέξη καί σημαίνει ἐδῶ συναίνεση τοῦ λαοῦ στή διαβεβαίωση τοῦ ἱερουργοῦ πώς ὄντως ἡ δόξα, τιμή καί προσκύνηση ἀνήκει στόν Τριαδικό Θεό. Σ’ ἄλλες περιπτώσεις, πού συναντοῦμε στά λατρευτικά κείμενα τό «ἀμήν» ἔχει εὐχετική ἔννοια.

            Στήν «Κυριακή προσευχή», πού ἀκούγεται μετά τόν καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων, τό πρῶτο αἴτημα πού θέτει στά χείλη μας ὁ Κύριος μ’ αὐτή, εἶναι τό «ἁγιασθήτω τό ὄνομά Σου». Τί σημαίνει ὅμως τό «ἁγιασθήτω»; Ὁ ἱερός Χρυσόστομος συμπερασματικά ἀναφέρει: «Ὥστε τό ἁγιασθήτω τοῦτο ἐστι δοξασθήτω». Καί δοξάζεται ὁ Θεός, ὅταν παντοῦ καί πάντοτε ἀναγνωρίζεται τό πρωτεῖον Του. Ὅταν ἀκόμα καθετί πού ἔχει σχέση μέ τόν Θεό τοποθετεῖται ὑπεράνω τῶν πραγμάτων καί τῶν ἀξιῶν πού ἔχουν σχέση μέ τόν ἄνθρωπο. Καί τέλος ἡ πρώτη καί ἡ καλύτερη θέση στη ζωή μας ἀφιερώνεται στό Θεό. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ δοξολογητική στάση, ὅταν πληθαίνεται σέ ἀριθμό ἀνθρώπων καί αὐξάνεται    στήν    ποιότητά   της,   ἔχει   εὐεργετικά ἀποτελέσματα καί  οὐσιαστικό ἀντίκτυπο στήν προσωπική τους ζωή.

            Πολλοί διερωτῶνται, γιατί γίνεται τόσος λόγος γιά τή δοξολόγηση τοῦ Θεοῦ καί ποιά ἀνάγκη νά ἔχει ἀπό αὐτή τό ἄπειρο μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ;
Ὁ Θεός, ἀσφαλῶς, εἶναι ἄπειρος μέ τήν ἔννοια πώς δέν ἔχει πέρας, δηλαδή δέν ἔχει ἀρχή και τέλος. Εἶναι πράγματι «ὁ Ὤν καί ὁ Ἦν καί ὁ ἐρχόμενος, ὁ Παντοκράτωρ» (1) δηλαδή εἶναι Αὐτός πού ἀληθινά ὑπάρχει, ὑπῆρχε καί θά ἔλθει  ὁ Παντοκράτορας Κύριος. Εἶναι σέ ἀπεριόριστο βαθμό ἀνενδεής, δηλαδή δέν ὑπόκειται σέ καμίαν ἀνάγκη καί δέν ἔχει καμίαν ἔλλειψη. Οὔτε βέβαια ἐπιδιώκει, οὔτε ἀπαιτεῖ ἀπό τούς πιστούς τή δοξολόγησή Του. Αὐτή εἶναι ἀναγκαιότητα, πού τήν ἐκφράζει ὁ πιστός, ὅταν βρίσκεται μπροστά στη Μεγαλειότητα, στήν Τελειότητα, στήν Πανσοφία, στήν Παντοδυναμία καί στήν ἀνεξάντλητη Ἀγάπη καί τό ἔλεος Του, γιά τήν ὅλη Δημιουργία Του, καί ἰδιαίτερα γιά τό κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο.

            Συνήθως στίς ἀνθρώπινές μας σχέσεις, ὅταν βρισκόμαστε μπροστά στή δημιουργία ἑνός συνανθρώπου μας, γιά μία κατάκτηση ἐπιστημονική, καλλιτεχνική, λογοτεχνική, οἰκονομική, ἐπαγγελματική κ.τλ. αὐθόρμητα καί ἀβίαστα ἐκφράζουμε τόν θαυμασμό μας καί τήν ἔκπληξή μας. Καί ἀνάλογα μέ τό βαθμό τῆς ἐκτίμησής μας σχολιάζουμε, ἐπαινοῦμε, συγχαίρουμε καί ἐξυμνοῦμε τόν δημιουργό. Αὐτή ἡ ἀναγκαιότητα ὑπάρχει καί στόν πιστό στή σχέση του μέ τόν Δημιουργό τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ὁ πιστός, ὅμως ἔτι περισσότερο πέραν τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ ἔχει καί ἕνα ἄλλο πλῆθος εὐεργεσιῶν, πού αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά εὐχαριστήσει, νά δοξολογήσει καί νά ἐξυμνήσει τόν Οὐράνιό του Πατέρα. Μάλιστα αὐτή ἡ δοξολόγηση τοῦ πιστοῦ, ὅσον αὐτός καλλιεργεῖται πνευματικά καί βιώνει τίς αἰώνιες ἀλήθειες τῆς πίστης του, περισσότερο αὐξάνεται καί λαμβάνει βαθύτερο περιεχόμενο ἡ δοξολογητική στάση ζωῆς του. Συνήθως ἐλαττώνονται τά αἰτήματά του καί αὐξάνεται στήν ἐπικοινωνία του μέ τόν Θεό τό εὐχαριστιακό καί δοξολογητικό στοιχεῖο.

            Εἶναι ἐν προκειμένῳ χαρακτηριστικό πώς οἱ τελειότερες ὑπάρξεις μέσα στή δημιουργία τοῦ Θεοῦ, οἱ ἄγγελοι, πού ἔχουν μία πιό ἄμεση σχέση καί ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό καί πιό αἰσθητή καί ὁρατή τή Θεία Μεγαλειότητα: «…ἀνάπαυσιν οὐκ ἔχουσιν ἡμέρας καί νυκτός λέγοντες^. ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος ὁ Θεός^. ὁ παντοκράτωρ»  (2) δηλαδή ἀκατάπαυστα, μέρα νύχτα λέγουν: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος εἶναι ὁ Κύριος, ὁ Θεός ὁ παντοκράτορας». Αὐτή ἡ ἀδιάλειπτη δοξολόγηση τοῦ Θεοῦ ἀπό τόν ἀγγελικό κόσμο μᾶς εἶναι ἀνεξήγητη κατ’ ἀρχήν. Ἄν ὅμως ληφθεῖ ὑπόψη πώς καί ἀδιάλειπτα δέχονται νέες ἀποκαλύψεις τοῦ Μεγαλείου τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, τότε μόνον γίνεται κατανοητή αὐτή ἡ ἀτέλειωτη δοξολόγηση. Κατ’ ἐπέκταση ἡ μοναστική βιωτή, που θεωρεῖται: «ὡς κατάβασις τοῦ ἀγγελικοῦ κόσμου ἐπί τῆς γῆς» ἔχει τή δοξολογία τοῦ Θεοῦ σέ πρώτη θέση. Καί ἀπό τούς πιστούς τοῦ λαοῦ, οἱ πιό πνευματικοί, δίδουν μεγαλύτερο βάρος στήν εὐχαριστία καί στή δοξολογία.