ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

          ΚΥΡΙΑΚΗ  26  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012

                     ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

«Ὑπέρ… τοῦ τιμίου πρεσβυτερίου τῆς ἐν Χριστῷ διακονίας, τοῦ  Κυρίου δεηθῶμεν»

            Στό προηγούμενο κήρυγμά μας κάναμε λόγο πώς τήν ἱερωσύνη Του, ὡς «ὁ μέγας Ἀρχιερεύς» (1) ὁ Κύριος Ἰησοῦς, τή μεταβίβασε στούς Δώδεκα Ἀποστόλους Του. Στή συνέχεια οἱ Δώδεκα τή  μυστηριακή ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ τή μεταβιβάζουν στούς ἐπισκόπους. Ἔτσι στήν πρωτοχριστιανική Ἐκκλησία στόν κάθε τόπο ὑπῆρχε μία εὐχαριστιακή σύναξη τῶν πιστῶν μέ προεστῶτα τόν ἐπίσκοπο τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό ὅμως κράτησε περίπου μέχρι τά τέλη τοῦ τρίτου αἰῶνα. Λόγοι σοβαροί ὁδηγοῦν στό νά γίνει «ἀνάθεση», «μεταβίβαση» καί «ἐκχώρηση» τοῦ δικαιώματος τοῦ ἐπισκόπου καί στούς πρεσβυτέρους. Τό πλῆθος τῶν πιστῶν στήν κάθε τοπική Ἐκκλησία ἄρχισε νά αὐξάνεται σέ τέτοιο βαθμό, πού δέν καθίστατο δυνατό στόν αὐτόν τόπο καί χρόνο νά ἔχουμε μία θεία εὐχαριστία ὑπό τόν ἐπίσκοπο. Ἐκ τῶν πραγμάτων ἐμφανίζονται εὐχαριστιακές συνάξεις πιστῶν παράλληλα μέ ἐκείνη ὑπό τόν ἐπίσκοπο στίς διάφορες ἐνορίες. Στήν κάθε ξεχωριστή ἐνοριακή κοινότητα ὁ ἀπών ἐπίσκοπος ἀντιπροσωπεύεται ἀπό τόν πρεσβύτερο, πού εἶναι μετά τόν ἐπίσκοπο ὁ δεύτερος βαθμός τῆς ἱεροσύνης. Μέ τόν τρόπο αὐτό συνεχίζεται νά εἶναι ἡ μόνη ὁρατή κεφαλή τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας ὁ ἐπίσκοπος. Αὐτός εἶναι εἰς «τόπον καί τύπον» Χριστοῦ τῆς ὅλης τοπικῆς Ἐκκλησίας καί στήν ἐνοριακή σύναξη τῶν πιστῶν ἀντιπροσωπεύεται ἀπό τόν πρεσβύτερο. (2)

            Ἡ οὐσιαστική παρουσία τοῦ ἐπισκόπου στήν κάθε ἐνοριακή κοινότητα γίνεται αἰσθητή καί διατηρεῖται μέχρι σήμερα μέ τή μορφή ὁρισμένων λειτουργικών πράξεων. Καί αὐτές εἶναι: Πρῶτον ἡ μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ ἐπισκόπου τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας καί ἰδιαιτέρως μετά τόν καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων μέ τά λόγια: «Ἐν πρώτοις μνήσθητι, Κύριε, τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν, ὅν χάρισαι ταῖς ἁγίαις σου Ἐκκλησίαις ἐν εἰρήνη, σῶον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα καί ὀρθοτομοῦντα τόν λόγον τῆς σῆς ἀληθείας». Δεύτερο τό ἀντιμήνσιο, πού ἀντικαθιστᾶ τήν Ἁγίαν Τράπεζα γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας σέ χώρους ἐκτός τοῦ Ναοῦ (κατασκηνώσεις, στρατόπεδα κ.ἄ.). Φέρει τήν ὑπογραφή τοῦ ἐπισκόπου καί εἶναι ἔκφραση ἀδείας του πρός τόν πρεσβύτερο γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας. Τρίτο ἡ ἀκολουθία τοῦ «καιροῦ», ὅπου οἱ πρεσβύτεροι πού θά λάβουν μέρος στή Θεία Λειτουργία, ἔρχονται μπροστά στον ἄδειο θρόνο τοῦ ἀρχιερέα καί παίρνουν «καιρόν» δηλαδή εὐλογία, ἐντολή γιά νά τελέσουν ἐν ὀνόματι τοῦ ἐπισκόπου τή Θεία Λειτουργία. Τέταρτο τό διοριστήριο ἔγγραφο τοῦ ἐπισκόπου, πού δίνει τήν ἐντολή στόν πρεσβύτερο νά ποιμάνει τήν ἐνορία καί νά τελεῖ ἐν ὀνόματί του τήν Θεία Λειτουργία. Μέ τίς λειτουργικές αὐτές πράξεις ἐπιβεβαιώνεται πώς ὁ πρεσβύτερος εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τοῦ ἐπισκόπου στήν ἐνοριακή κοινότητα καί τελεῖ τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐξ ὀνόματός του. (3)

            Ἔτσι οἱ ἐνορίες τῆς κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας, πού στίς εὐχαριστιακές συνάξεις τῶν πιστῶν τους ἡγοῦνται οἱ πρεσβύτεροι, δέν σημαίνει πώς ἔρχονται νά διασπάσουν τήν μία «ὑπό τόν ἐπίσκοπον» εὐχαριστία. Αὐτές ὅλες οἱ ἐνορίες τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας ἐξαρτῶνται ἀπό τήν ἐπισκοποκεντρική Θεία Εὐχαριστία «ὡς κλάδοι ὀργανικοί αὐτής» καί  ὡς «ἐπεκτάσεις» της στά διάφορα σημεῖα τῆς ἐπισκοπῆς. Ἡ  ἐνορία, βεβαίως, συγκριτικά μέ τήν οἰκουμενική Ἐκκλήσία καί μέ αὐτή τήν τοπική, εἶναι πολύ μικρή σέ ἀριθμό πιστῶν, ὅμως ἔχει τή δυνατότητα καί «συνέρχεται ἐπί τό αὐτό», τελεῖ τό μυστήριο τῆς Θείας Λειτουργίας και ἑπομένως συγκροτεῖ καί φανερώνει τό «Σῶμα τοῦ Χριστοῦ». Ὀνομάζεται «κύτταρον» τοῦ ζωντανοῦ ὀργανισμοῦ τῆς Ἐκκλησίας καί εἶναι στήν πραγματικότητα ἡ πιό μικρή ἑνότητα ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Ἡ ἐνορία μέ κάποιες προϋποθέσεις, ὅπως ἡ ἐξάρτησή της ἀπό τόν οἰκεῖο ἐπίσκοπο καί τό Ὀρθόδοξο φρόνημά της, ἔχει τήν αὐτοτέλειά της καί τή δική της «προσωπική» ἰδιαιτερότητά της, χωρίς ὅμως τοῦτο νά τήν ὁδηγεῖ σέ αὐτονομία καί σέ ἀλαζονική αὐτάρκεια μακράν τῆς ἐξάρτησής της ἀπό τόν οἰκεῖο ἐπίσκοπό της.

            Εἶναι, λοιπόν, ἡ κάθε ἐνορία αὐτοτελής, ἀφοῦ ὅταν «συνέρχεται ἐπί τό αὐτό» γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας, μέ προεστῶτα τόν ἱερέα της, συγκροτεῖ και φανερώνει τό ὅλον «Σῶμα τοῦ Χριστοῦ», πού εἶναι αὐτή ἡ καθολική Ἐκκλησία. Δέν μπορεῖ ὅμως νά εἶναι αὐτόνομος καί αὐτάρκης, μέ τήν ἔννοια πώς λειτουργεῖ μέ δικούς της νόμους ἀνεξάρτητους ἀπό τήν ὑπολοιπο τοπική Ἐκκλησία καί ἀποκομμένη ἀπό τήν ὁρατή κεφαλή καί ὁρατό κέντρο ἑνότητας, πού εἶναι ὁ ἐπίσκοπος. Σημασία ἔχει πώς καί στήν πιό ἄσημη, κατ’ ἄνθρωπον, ἐνορία καί στήν πιό ὀλιγάριθμη, ἔστω καί μέ τούς τρεῖς ἤ καί μέ τούς δύο πιστούς καί μέ ἕνα ὀλιγογράμματο ἱερουργό, εἶναι ἰσότιμη καί ἐπάξια μ’ ὅλες τίς ἄλλες ἐνορίες τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Μποροῦν καί αὐτοί «οἱ δύο ἤ τρεῖς» πιστοί τῆς ἀπόμακρης ἐνορίας νά βεβαιώσουν πώς «ὁ Χριστός εἶναι ἐν ἡμῖν καί ἡμεῖς ἐν τῷ Χριστῷ». Μ’ αὐτή τή βασική θεμελίωση δημιουργεῖται μία εὐνοϊκή προοπτική στήν κάθε ἐνοριακή κοινότητα νά μπορεῖ νά πραγματώνει τό ὅποιο λειτουργικό, πνευματικό, ποιμαντικό, ἠθικό, φιλανθρωπικό καί κοινωνικό της ἔργο. Νά γιατί καί ἡ διακονία τοῦ κάθε ἱερουργοῦ στήν κάθε ἐνορία μπορεῖ νά εἶναι ἀποτελεσματική καί δημιουργική καί τό χρέος καί ἡ εὐθύνη του εἶναι μεγίστη.

            Χωρίς τώρα τήν παρουσία καί τοῦ πιό ἁπλοῦ καί ἄσημου ἱερουργοῦ, ἡ ἐνοριακή ζωή δέν μπορεῖ νά λειτουργήσει καί οὐσιαστικά εἶναι ἀνύπαρκτη. Ἄν ὑποθέσουμε πώς ἔχουμε μία σύναξη πιστῶν, μάλιστα ἐκλεκτῶν κατά πάντα, ἀνάμεσά τους ὅμως δέν ὑπάρχει κληρικός, μπορεῖ ἡ σύναξή τους νά εἶναι ἐπικοινωνία ἀξιόλογων ἀνθρώπων, σέ καμιά περίπτωση δέν μπορεῖ νά συγκροτήσει καί νά φανερώσει τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Μόνο μέ τήν παρουσία τῆς ἱερωσύνης ἡ σύναξη τῶν πιστῶν μεταβάλλεται σέ ἐκκλησιαστική σύναξη, πού κατέχει τό πλήρωμα τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ καί φανερώνει σ’ ἕνα τόπο καί σέ μία ὁρισμένη στιγμή τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, αὐτό πού ὀνομάζουμε καθολική Ἐκκλησία.