ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 Η ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

      ΚΥΡΙΑΚΗ  12  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012

        Η ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

                            «…Κύριε ἐλέησον»

            Ἡ «Μεγάλη Συναπτή» ἤ Τά «Εἰρηνικά» λέγαμε στό προηγούμενο κήρυγμά μας, εἶναι μία σειρά ἀπό αἰτήσεις – δεήσεις τοῦ ἱερουργοῦ, πού συνδέονται μεταξύ τους καί ἀποτελοῦν ἑνιαία ὁμάδα αἰτημάτων, πού ἔχουν σχέση μέ βασικά θέματα τῆς καθημερινότητας. Ὡς πρῶτο σχολιάσαμε σέ τρία αἰτήματα τό ἀγαθό τῆς εἰρήνης. Χωρίς τήν εἰρήνη δέν μπορεῖ νά λειτουργηθεῖ ὁ πιστός. Γι’ αὐτό καί ζητεῖται ἡ «ἄνωθεν εἰρήνη», πού εἶναι ἡ «ὄντως εἰρήνη» τοῦ Χριστοῦ. Τό τελευταῖο ἀπό τά τρία αὐτά αἰτήματα ἀναφέρεται στήν εἰρήνη τοῦ «σύμπαντος κόσμου». Στίς τρεῖς αὐτές δεήσεις ὁ λαός διά τῶν ἱεροψαλτῶν ἀπαντᾶ μέ τό «Κύριε ἐλέησον», καί αὐτό γίνεται καί στίς ὑπόλοιπες δεήσεις, πόύ ἀκολουθοῦν.

            Ἡ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ μέ τό «Κύριε έλέησον» ἔχει τήν ἀναφορά της μέσα στά ἁγιογραφικά κείμενα. Ἄλλοτε τή συναντοῦμε μ’ ἕνα περιφραστικό τρόπο, ὅπου παραστατικά καί ζωντανά ἀποδίδεται μέ περισσότερες λέξεις καί ἄλλοτε εἶναι διατυπωμένη ὅπως ἀκούγεται σήμερα. Στή σημερινή διατύπωσή της εἶναι ἐνδεικτική ἡ περίπτωση τῆς Χαναναίας γυναίκας, πού στόν εὐαγγελικό λόγο: «ἐκραύγασεν αὐτῷ λέγουσα: «ἐλέησόν με, Κύριε» (1), ζητοῦσα τό ἔλεος τοῦ Κυρίου γιά τή θυγατέρα της, πού βασανιζόταν ἀπό δαιμόνια. Τό «Κύριε» εἶναι ἡ προσφώνηση μέ τήν ὁποία ἐκφράζεται ἡ θεότητα, Ὑπερβατικότητα καί Αἰωνιότητα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτός, πού εἶναι ὑπεράνω πάντων, κρατεῖ πάντων καί δύναται τά πάντα. Μέ τή λέξη  «Κύριος» στή μετάφραση τῶν «ἑβδομήκοντα», πού ἀπέδωσαν στά ἑλληνικά τά κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, (ἀπό τά μέσα τοῦ τρίτου μέχρι τά μέσα τοῦ δευτέρου αἰῶνα π.Χ.), μεταφράζουν ἀπό τά ἑβραϊκά τή λέξη «Γιαχβέ». Ἡ λέξη αὐτή στά κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης συναντᾶται πάνω ἀπό 6.800 φορές καί θεωρεῖται ὡς τό κατεξοχήν ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Ἡ προφώνηση «Κύριος» στά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης, πού ἀποδίδεται στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἐκφράζει τήν ἀναγνώριση τοῦ Χριστοῦ ὡς τοῦ πραγματικοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας. Μέ τό «ἐλέησον»γίνεται ἡ ἐπίκληση τοῦ ἐλέους Του, ἀφοῦ εἶναι «ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς προσκυνούμενος καί δοξαζόμενος Χριστός ὁ Θεός, ὁ μακρόθυμος, ὁ πολυέλεος , ὁ πολυεύσπλαγχνος, ὁ τούς δικαίους ἀγαπῶν καί τούς ἁμαρτωλούς ἐλεῶν», πού διαβάζουμε στήν ἀκολουθία τοῦ μικροῦ ἀποδείπνου. Μέ τήν ἐνανθρώπησή Του πέρασε στήν ἀνθρώπινή μας ἱστορία καί: «διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου».(2) Ἄλλωστε: «Οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλά διακονῆσαι καί δοῦναι τήν ψυχήν αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν». (3) Δέν ἦρθε γιά νά Τόν ὑπηρετήσουν, ἀλλά γιά νά ὑπηρετήσει καί νά προσφέρει τή ζωή Του λύτρο γιά ὅλους.

            Τό ἄπειρο ἔλεος τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή αὐτό πού δέν ἔχει πέρας, τέλος, ἐπιζητεῖ ἡ λατρεύουσα σύναξη τῶν πιστῶν σέ κάθε ἀκολουθία μέ τήν ἐπίκληση: «Κύριε ἐλέησον». Ἡ ἀδιάκοπη αὐτή ἐπίκληση τῶν πιστῶν ἀποτελεῖ τήν πιό σύντομη, τήν πιό θερμή καί πιό ἀποτελεσματική προσευχή τους. Μέσα σ’ αὐτές τίς δύο λέξεις φανερώνεται ἡ αὐθεντική σχέση καί ἐπικοινωνία μας μέ τό Χριστό. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχει μαζί του τό ἔλεος τοῦ Χριστοῦ δέν ἔχει νά φοβηθεῖ ἀπό τίποτε. Ἡ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ νά μᾶς χορηγεῖ τό ἔλεός Του δέν χρειάζεται πολλά λόγια καί πολλές διατυπώσεις, ὁ περιορισμός στό «Κύριε ἐλέησον» εἶναι ἡ μονολόγιστη εὐχή τοῦ Ὀρθοδόξου πιστοῦ. Οἱ Νηπτικοί ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας τή διεμόρφωσαν μέ τή γνωστή διατύπωση: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον με τόν ἁμαρτωλόν». Αὐτή ἡ εὐχή ἀποτέλεσε, ἀλλά καί ἀποτελεῖ μέχρι σήμερα τό μέσο γιά νά ἐπιτυγχάνει ὁ πιστός τήν ἀδιάλειπτη προσευχή.

            Ἡ προσευχή τοῦ πιστοῦ μπορεῖ νά ἐμπεριέχεται στήν ὅλη ζωή του μέ τρόπο ἀδιάκοπο. Γνωστή εἶναι ἡ ρήση τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε»(4) δηλαδή νά προσεύχεσθε ἀδιάκοπα. Μάλιστα ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τονίζει πώς: «ἡ προσευχή μας πρέπει νά εἶναι τόσον συχνή ὅσον καί ἡ ἀναπνοή μας». Βέβαια τό ἀδιάκοπο τῆς προσευχῆς ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται, ὄχι ἁπλῶς δύσκολο, ἀλλά ἀδύνατο, γιά τούς πολλούς, πού εἶναι μέσα στόν κόσμο, μέ τά πολλά προβλήματα καί τίς πολλές μέριμνες. Αὐτή ὅμως ἡ προσευχή δεν προϋποθέτει εἰδικό χῶρο, οὔτε εἰδικές ἀκολουθίες καί εἰδικές στάσεις τοῦ σώματος. Ἡ ἀδιάκοπη προσευχή δέν εἶναι ἀκριβῶς ὅμοια μέ τίς συνήθεις προσευχές μας μέσα στούς ναούς, ὅπως καί μέ ἐκεῖνες, πού ἔχουμε μέσα στά σπίτια μας, τίς πρωϊνές καί βραδινές ὧρες. Σ’ αὐτές ἔχουμε συγκεκριμένη στάση καί συγκεκριμένο λόγο, καί ἴσως, καί συγκεκριμένο χρόνο. Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή ἔχει τήν ἰδιαιτερότητα πώς ἔχει τήν καρδιακή ἔξαρση καί τήν κατάνυξη ἐκείνη, ὅταν ἔχουμε τή βαθειά αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Ἡ αδιάλειπτη, λοιπόν, προσευχή δέ στηρίζεται οὔτε στίς λέξεις, οὔτε στή σωματική στάση καί δέν ἐξαρτᾶται οὔτε ἀπό τόν τόπο, οὔτε ἀπό ὁποιαδήποτε ὑλική ἤ διανοητική ἀπασχόληση. Ἀκόμη καί κατά τή διάρκεια τοῦ ὕπνου ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή δέ σταματᾶ καί δέν παύει νά ὑπάρχει, ἀκριβῶς ὅπως δέ σταματᾶ ἡ ἀναπνοή καί δέν παύει νά πάλλεται ἡ καρδιά. Ἐδῶ εἶναι χαρακτηριστική ἡ ρήση τοῦ βασιλιά Σολομῶντα στό «Ἆσμα Ἀσμάτων» του: «Ἐγώ καθεύδω καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνᾶ» (5) δηλαδή ἐγώ κοιμᾶμαι, μά ἡ καρδιά μου ἀγρυπνεῖ. Βέβαια ἡ ἐπιτυχία τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς χρειάζεται ἐπιμονή καί ἐγρήγορση. Καί τοῦτο, γιατί ἕνα τέτοιο κατόρθωμα προϋποθέτει βίωμα ἁγιότητας, ὄχι ὅμως ἀναμαρτησίας. Ἀκόμα νά ὑπάρχει διάθεση. Τότε μπορεῖ νά ἀσχολούμαστε μέ τίς συνηθισμένες δραστηριότητες τῆς ἡμέρας. Μποροῦμε ὅμως νά τήν ποῦμε μία ἤ περισσότερες φορές, τίς σκόρπιες στιγμές τῆς ἡμέρας, πού ἀλλιῶς θά ἔμεναν πνευματικά χαμένες: ὅταν ἀσχολούμαστε μέ κάποια συνηθισμένη ἤ αὐτόματα ἐκτελούμενη ἐργασία, ὅπως τό ντύσιμο, τό πλύσιμο, τό μαντάρισμα τῶν καλτσῶν ἤ τό σκάλισμα τοῦ κήπου. Ὅταν περπατᾶμε ἤ ὁδηγοῦμε, ὅταν περιμένουμε στήν οὐρά τοῦ λεωφορείου ἤ σέ δύσκολη στιγμή, πρίν ἀπό μία ἰδιαίτερα ἐπίμονη ἤ δύσκολη συνομιλία. Ὅταν δυσκολευόμαστε νά κοιμηθοῦμε, ἤ προτοῦ καλά καλά τό μυαλό ξυπνήσει ἀπό τόν ὕπνο. Αὐτή ἡ «αὐθόρμητη» ἀδιάλειπτη προσευχή μᾶς δίνει τη δυνατότητα νά γεφυρώσουμε τίς καθημερινές ὧρες προσευχῆς εἴτε εἴμαστε στήν ἐκκλησία, εἴτε ὅταν εἴμαστε μόνοι στό δωμάτιό μας καί στίς συνηθισμένες ἀσχολίες τῆς ζωῆς μας. (6)