ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 "ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ Η ΕΙΡΗΝΗ"

      ΚΥΡΙΑΚΗ  5  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012

    ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ Η ΕΙΡΗΝΗ

                                     «Ἐν εἰρήνη τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν»

                                     (Ἡ ἀρχή τῆς «Μεγάλης Συναπτῆς»)

            Μετά ἀπό τό «Ἀμήν» τοῦ λαοῦ, πού διατυπώνεται ἀπό τόν χορό τῶν ἱεροψαλτῶν, στήν ἐκφώνηση τοῦ ἱερουργοῦ γιά τή δοξολόγηση τῆς Βασιλείας τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἀρχίζει μία σειρά ἀπό δεήσεις, ἡ ὀνοματοζόμενη «Μεγάλη Συναπτή». Ὁ μακαριστός καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας γιά τόν ὅρο «Συναπτή»ἔγραφε: «Εἶναι δέησις ἐν τῇ ὁποίᾳ ὁ διάκονος, ὁ λαός καί ὁ παρά τό θυσιαστήριον λειτουργός συνάπτονται εἰς ἔν, δεόμενοι τοῦ Κυρίου ἀπό συμφώνου…ὁ διάκονος ἀπευθύνει τάς αἰτήσεις, ὁ λαός ἀποκρίνεται διά τοῦ Κύριε ἐλεήσον….καί ὁ λειτουργός ἐπισφραγίζει δι’εὐχῆς, καταληγούσης εἰς ἐκφώνησιν δοξολογίας. Τήν δοξολογίαν δέ ταύτην ἐπιβεβαιώνει ὁμοθυμαδόν καί ἐν ἑνί στόματι ἅπας ὁ λαός συνεκφωνῶν τό Ἀμήν». (1)

            Ἡ «Μεγάλη Συναπτή» φέρεται καί ὠς «εἰρηνικά», ἐπειδή οἱ τρεῖς πρῶτες αἰτήσεις αὐτῆς τῆς μεγάλης σειρᾶς αἰτημάτων κάμνουν λόγο γιά τήν εἰρήνη. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ὅλη δομή τῶν αἰτημάτων τῆς «Μεγάλης Συναπτής». Βαδίζει κατά τριάδες, σχῆμα πολύ συνηθισμένο στή λατρεία.

            Στήν πρώτη ἀπό τίς τρεῖς αὐτές δεήσεις ζητεῖται μέ εἰρήνη νά παρακαλέσουμε τόν Κύριο. Κάμνει ἐντύπωση πώς καί στή συνέχεια τῆς Θείας Λειτουργίας σέ ἀρκετά σημεῖα ὁ λειτουργός ἐπαναλαμβάνει μέ εἰρήνη ἐσωτερική νά ἀπευθύνουμε τά αἰτήματά μας: «Ἔτι καί ἔτι ἐν εἰρήνη τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», πάλι καί πάλι μέ εἰρήνη ἄς παρακαλέσουμε τόν Κύριο. Καί βέβαια, αὐτή ἡ ἐπανάληψη δέν εἶναι τυχαία καί συμβατική, οὔτε καί ρητορική. Εἶναι οὐσιαστική καί καθοριστική γιά νά μπορεῖ ὁ πιστός νά ἔχει ἀποτελεσματική μετοχή καί κοινωνία στά τελούμενα. Χωρίς τήν εἰρήνη ὁ πιστός μέσα του καί γύρω του, ἀνάμεσα στούς ἄλλους πιστούς, δέν μπορεῖ νά λειτουργηθεῖ.

             Ἡ ἐσωτερική – προσωπική εἰρήνη τοῦ κάθε πιστοῦ, ἔχει εὐεργετικό ἀντίκτυπο καί στίς σχέσεις του μέ τούς ἄλλους πιστούς. Ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, ὅσιος τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού ἔζησε στά μέσα τοῦ δεκάτου ὀγδόου καί ἀρχές τοῦ δεκάτου ἐνάτου αἰῶνα καί ἀποτελεῖ τήν κορυφή τῆς Ρωσικῆς πνευματικότητας, συνήθιζε νά λέγει σ’ αὐτούς, πού ζητοῦσαν τήν καθοδήγησή του: «Ἔχε εἰρήνην ἐν τῇ καρδίᾳ σου καί χιλιάδες θά σωθοῦν πλησίον σου». Ἀσφαλῶς ὁ λόγος αὐτός φαίνεται ὑπερβολικός καί ἴσως καί ἐξωπραγματικός. Ἡ ἐμπειρία ὅμως τοῦ ἁγίου ἐπαλήθευε τή θέση του. Ἡ γνήσια καί δυναμική ἐσωτερική γαλήνη καί ἠρεμία ἑνός ἀνθρώπου, γίνεται γρήγορα αἰσθητή καί εὐεργετική στούς γύρω του καί στό περιβάλλον του.

            Ἡ εἰρήνη, ὅμως αὐτή γιά νά ὑπάρξει μέσα μας καί νά εἶναι ἀποτελεσματική καί εὐεργετική, χρειάζεται νά εἶναι ἡ «ὄντως εἰρήνη», τοῦ Χριστοῦ. Νά γιατί στό δεύτερο αἴτημα παρακαλοῦμε τόν Κύριο: «ὑπέρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης».  Νά εἶναι αὐτή καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Νά ἔρχεται ὡς τέλειο δώρημα «ἄνωθεν καταβαῖνον». Καί αὐτή ἡ εἰρήνη εἶναι κάτι ἄλλο ἀπό τήν εἰρήνη, γιά τήν ὁποία πολιτικά καί διπλωματικά κάμνουν λόγο συνήθως κάποιοι ἄνθρωποι. Γι’ αὐτή τήν εἰρήνη «τήν ἄνωθεν», ὁ Κύριος Ἰησοῦς, ἔλεγε στούς μαθητές Του: «Εἰρήνην τήν ἐμήν δίδωμι ὑμῖν» καί «οὐ καθώς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγώ δίδωμι ὑμῖν, μή ταρασσέσθῳ ὑμῶν ἡ καρδία, μηδέ δειλιάτω» (2). Δηλαδή τή δικιά μου εἰρήνη σᾶς δίνω. Δέν σᾶς τή δίνω, ὅπως τή δίνει ὁ κόσμος. Μήν ἀνησυχεῖτε καί μή δειλιάζετε. Μέ τήν ἁμαρτία ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ἐχθρός τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἑαυτοῦ του καί τοῦ πλησίον του. Καί ὁ μόνος, πού μποροῦσε νά φέρει ξανά στόν ἄνθρωπο τήν εἰρήνη ἦταν ὁ Κύριος Ἰησοῦς. Γιατί ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος, πού μᾶς συμφιλιώνει μέ τόν Θεό, ὁ μόνος, πού δίδει αὐτή τήν εἰρήνη. Καί τήν εἰρήνη αὐτή τήν κερδίζουμε καί τήν ἀποκτοῦμε μέ τή μετάνοια. Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ ἐπιστροφή τοῦ ἀνθρώπου στό Χριστό, πού εἶναι ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς τοῦ καθενός ἀνθρώπου καί ὅλου τοῦ κόσμου. Μέ τήν προϋπόθεση πάντα, νά Τον ἀποδέχεται ὁ ἄνθρωπος μέ ἐλεύθερη ἐπιλογή καί συνέπεια.

            Αντίθετα ἡ αμετανοησία τοῦ ἀνθρώπου ἐκδιώκει τήν εἰρήνη καί τήν ἠρεμία, καί ἐπιφέρει ἀνησυχία, ταραχή καί τόν καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο ἐριστικό, προκλητικό πού ἐπιδιώκει φιλονικίες και ἐντάσεις, πού καταλήγουν σε ψυχρότητες καί ἐχθρότητες. Ὅταν μάλιστα ὁ ἄνθρωπος αὐτός αἰσθάνεται ἀδικημένος, περιφρονημένος καί ἀποξενωμένος ἀπό τούς ἄλλους, τότε ἡ ταραχή καί ἡ ἀνησυχία γίνεται ὀργή καί μίσος καί εὔκολα ξεσπᾶ σέ ἐνέργειες ἀνεξέλεγκτες. Ἡ κατάσταση αὐτή, ὅταν παρατηρεῖται σέ ὁμάδες ἀνθρώπων ἀγανακτησμένων, ἡ κατάληξή τους μπορεῖ νά παίρνει καί τή μορφή τῆς ἔνοπλης σύγκρουσης. Ἄν τώρα οἱ συγκρούσεις αὐτές καλύπτονται καί ἐνισχύονται ἀπό τήν ἀλαζονεία τῆς ἐξουσίας καί τῆς πολιτικῆς δύναμης, μπορεῖ νά μεταβάλλονται καί σέ αἱματηρές διενέξεις.

            Αὐτό τό ἀποτέλεσμα θυμίζει πόλεμο. Καί ὁ πόλεμος, ὡς ἔνοπλη καί αἱματηρή σύγκρουση ὀργανωμένων ὁμάδων, ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά σοβαρώτερα καί ἀγωνιωδέστερα προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου, ἰδιαίτερα στήν ἐποχή μας. Ἡ ἐμπειρία τῶν δύο παγκοσμίων πολέμων, οἱ πρόσφατες πολεμικές ἐμπλοκές σέ διάφορες περιοχές καί ἡ ὕπαρξη τρομακτικῶν καταστρεπτικῶν μέσων, πού μποροῦν νά ἐξαφανίσουν, ὄχι μόνο τό ἀνθρώπινο γένος, ἀλλά καί κάθε ἴχνος πολιτισμοῦ ἀπό τό πρόσωπο τῆς γῆς, εἶναι ἀρκετά, γιά νά φανερώσουν τό μέγεθος τοῦ προβλήματος. Ὁ πόλεμος ἔρχεται ὡς συνέπεια τῆς ἀποξένωσης τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό, τόν ἑαυτό του καί τόν πλησίον. Καί ἐπειδή ἡ ἀποξένωση αὐτή μέ τήν τριπλή της μορφή εἶναι γενική, γι’ αὐτό καί ὁ πόλεμος ἀποτελεῖ γενικό φαινόμενο, πού ἐμφανίζεται σέ ὅλες τίς κοινωνίες ἀπό τίς πιό πρωτόγονες, ὡς τίς πιό πολιτισμένες. (3)

            Μπροστά στήν ἀποκρουστικότητα καί τή φρικαλεότητα τῶν πολέμων δέν ἦταν δυνατό ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ νά μένει ἀπαθής. Ἄν ἀδυνατοῦσε νά τούς ἐμποδίσει, μποροῦσε νά ἔχει μόνιμο καί συνεχές τό αἴτημά της, σέ κάθε ἐκκλησιαστική της σύναξή της: «Ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου». Καί αὐτό πράττει μέχρι σήμερα.