ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012

        ΚΥΡΙΑΚΗ  15  ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012      

          Η ΤΡΙΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

«…τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»

 (Ἀπό τήν ἐκφώνηση στήν ἔναρξη τῆς Θείας Λειτουργίας)

            Θεμελιακή ἀλήθεια τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη ἀναφορά στή δοξολόγηση τῆς Ἁγίας Τριάδος. Στήν Ὀρθόδοξη λατρεία μας, μέσα στίς διάφορες ἐκκλησιαστικές ἀκολουθίες, κατά τήν τέλεση τῶν μυστηρίων καί μέσα στήν ὑμνολογία, ἡ ἐπίκληση: «εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», ἔχει κεντρική θέση. Στίς εὐχές, στά τροπάρια, στίς δεήσεις καί στίς ἐκφωνήσεις ἀκούγεται συχνά, ἡ τιμή καί ἡ δόξα καί ἡ προσκύνηση: «τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ Ἁγίω Πνεύματι». Ἡ ἀλήθεια τῆς Τριαδικότητας τοῦ Θεοῦ, ἀποκαλύφθηκε μέσα στόν εὐαγγελικό λόγο, διατυπώθηκε ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἐπικυρώθηκε στίς Οἰκουμενικές συνόδους.

            Ἡ Τριαδική Θεοφάνεια εἶναι ἰδιαίτερα ἔκδηλη κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας. Ὅλες οἱ εὐχές καταλήγουν στή δοξολόγηση τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ: «Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις, τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ καί τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι». Ὁ χορός τῶν ἱεροψαλτῶν ψάλλει τόν τρισάγιο ὕμνο: «Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς». Ἡ τριπλή ἐπανάληψη τῆς λέξης «ἅγιος» ἀναφέρεται στόν Τρισυπόστατο Θεό. Ὁ τρισάγιος ὕμνος λέγεται καί ἀγγελικός, γιατί προῆλθε ἀπό τόν γνωστό ἀγγελικό ὕμνο τοῦ ὁράματος τοῦ προφήτη Ἡσαΐα. (1) Χαρακτηριστική εἶναι ἡ φράση: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ», πού ἄκουσε ὁ Ἡσαΐας νά ψάλλεται ἀπό τούς ἀγγέλους ὑποδηλώνει τήν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ.

            Πρίν ἀπό τή Μεγάλη Εἴσοδο ὁ χορός ψάλλει τόν Χερουβικό ὕμνο, πού ἀπευθύνεται ἐπίσης: «τῇ Ζωοποιῷ Τριάδι», δηλαδή στή Ζωοποιό Τριάδα. Πρό τοῦ Συμβόλου τῆς πίστης στό παράγγελμα τοῦ ἱερουργοῦ: «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, ἵνα ἐν ὁμονοία ὁμολογήσωμεν», ὁ λαός, πού ἐκπροσωπεῖται ἀπό τούς ἱεροψάλτες, ἀπαντᾶ: «Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καί ἀχώριστον», δηλαδή ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ὁμολογεῖ τήν πίστη στόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, στήν ὁμοούσια καί ἀχώριστη Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ. Κατά τήν ἁγία ἀναφορά, πού ἀρχίζει μέ τό κάλεσμα σέ ἰδιαίτερη προσοχή τῶν πιστῶν: «Στῶμεν καλῶς^. στῶμεν μετά φόβου….» ὁ ἱερουργός μεταφέρει τήν εὐλογία τῶν Τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού εἶναι λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἀπό τό τέλος τῆς δεύτερης ἐπιστολῆς του πρός τούς Κορινθίους. (2): «Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετά πάντων ὑμῶν». Ὁ Λειτουργός, χωρίς νά παύει νά εἶναι ἕνας μέσα στή σύναξη, αὐτή τή στιγμή στέκεται ἕνα ξεχωριστό πρόσωπο μπροστά σ’ ὅλους, πού ἔχει τήν ἱερατική χάρη καί τήν ἐντολή νά μεταφέρει τά τρία μεγάλα δῶρα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στούς ἀνθρώπους: Τή Χάρη τοῦ Υἱοῦ, τήν ἀγάπη τοῦ Πατέρα καί τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

            Πρό τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων ψάλλεται ὁ ἐπινίκιος ὕμνος: «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ὁ ούρανός καί ἡ γῆ τῆς δόξης Σου….». Ὅπως προαναφέραμε εἶναι ὁ ἀγγελικός ὕμνος τοῦ ὁράματος τοῦ προφήτη Ἡσαΐα. Ἡ τριπλή ἀναφώνηση τοῦ «Ἅγιος», πού ἐπαναλαμβάνεται καί κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας ἐπιβεβαιώνει τήν ἕνωση καί ἰσοτιμία μας μέ τίς Ἀσώματες καί Νοερές Δυνάμεις. Οἱ δύο κόσμοι ὁ ἀγγελικός καί ὁ ἀνθρώπινος ἑνωμένοι δοξολογοῦν τόν Τριαδικό Θεό. Εἶναι χαρακτηριστικός στό σημεῖο αὐτό ὁ σχολιασμός τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου σέ μετάφραση: «Στόν οὐρανό δοξολογοῦν  οἱ στρατιές τῶν Ἀγγέλων^. στή γῆ χοροστατοῦν ἄνθρωποι καί ταιριάζουν μ’ ἐκείνους τήν ἴδια δοξολογία. Ἐπάνω τά Σεραφείμ ψάλλουν τόν τρισάγιο ὕμνο. Κάτω ἡ σύναξη τῆς Ἐκκλησίας ἀναμέλπει τόν ἴδιο ὕμνο. Τά ἐπουράνια καί τά ἐπίγεια τήν ἴδια ἔχουν ἑορτή. (3)

            Κατά τόν Καθαγιασμόν τῶν Τιμίων Δώρων ὁ Θεός Πατέρας εἶναι ἐκεῖνος πρός τόν ὁποῖον γίνεται ἡ ἀναφορά^. ὁ Υἱός καί Λόγος εἶναι ἐκεῖνος, πού θυσιάζεται «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας»^. Το Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἐκεῖνο, πού τελετουργεῖ τή θυσία τῆς Ἐκκλησίας. Τά πάντα, καί τή Θεία Λειτουργία, ἐνεργεῖ «ὁ Πατήρ δι’ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι». Ἐνῶ ὁ χορός τῶν ἱεροψαλτῶν ψάλλει: Το «Σέ ὑμνοῦμεν, Σέ εὐλογοῦμεν, Σοί εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καί δεόμεθά Σου, ὁ Θεός ἡμῶν», ὁ ἱερουργός παρακαλεῖ καί δέεται καί ἱκετεύει τόν Θεόν Πατέρα: «….κατάπεμψον τό Πνεῦμα Σου τό Ἅγιον ἐφ’ ἡμᾶς καί ἐπί τά προκείμενα δῶρα ταῦτα…. καί ποίησον τόν μέν ἄρτον τοῦτον Τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ Σου…. Τό δέ ἐν τῷ ποτηρίῳ τούτῳ Τίμιον Αἷμα τοῦ Χριστοῦ Σου…. Μεταβαλών τῷ Πνεύματί Σου τῷ Ἁγίῳ». Σ’ αὐτήν τήν ὑπέρτατη στιγμή ἔχουμε τό κεντρικότερο καί οὐσιαστικότερο μέρος τῆς ὅλης Θείας Λειτουργίας τῆς τέλεσης τοῦ «μεγίστου μυστηρίου».

            Ἡ Τριαδική ὅμως Θεοφάνεια δέν εἶναι ἔκδηλη μόνον κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας. Ὁλοφάνερη εἶναι ἐπίσης σ’ ὅλες σχεδόν τίς προσευχές τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πρωϊνές καί βραδινές καθημερινές προσευχές τῶν πιστῶν ἔχουν ἕνα Τριαδικό δοξολογητικό χαρακτήρα. Συνήθως ἀρχίζει κανείς, κάμνοντας τό σταυρό του μέ τή φράση: «Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ, καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Στή συνέχεια τό «Τρισάγιον» στήν ἀρχή μέ τήν τριπλή ἐπανάληψη τῆς λέξης «Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» μᾶς θυμίζει τόν ὕμνο, πού ἔψαλλαν τά Σεραφείμ στό ὅραμα τοῦ Ἡσαΐα. Ἀκολουθεῖ μετά τό: «Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι, καί νῦν καί ἀεί, καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν», πού εἶναι ἀπό τήν πιό συχνή ἀπ’ ὅλες τίς λειτουργικές φράσεις. Αὑτές οἱ συχνές δοξολογητικές ἐπικλήσεις τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ἔχουν ἕνα βαθύτερο νόημα. Ἔρχονται νά μᾶς βοηθήσουν νά ἔχουμε τήν Παρουσία αὐτοῦ  τοῦ «μεγίστου μυστηρίου» πιό αἰσθητή καί στίς ἐκκλησιαστικές μας συνάξεις, ἀλλά καί στήν προσωπική ζωή τοῦ καθενός μας. Βεβαίως ἡ Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ εἶναι μυστήριο ἀκατάληπτο, πού ξεπερνᾶ τή νοηματική μας δύναμη καί ἀντίληψη. Ἐλπίζουμε σ’ ἄλλο κήρυγμά μας νά ἔχουμε τή δυνατότητα νά ἐκθέσουμε τήν Ὀρθόδοξη ἀλήθεια γιά μία, κατά τό δυνατόν, προσέγγιση καί βίωση αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου.