ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012

        ΚΥΡΙΑΚΗ  1  ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012

       ΑΝΕΚΦΡΑΣΤΗ ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΗ

                 «…δόξα τῇ ἀνεκφράστῳ Λόγε συγκαταβάσει Σου»

                                                                           (ἀπό τό ἀπολυτίκιον τῆς ἡμέρας)

            Τό νόημα τῆς πρωτοχρονιᾶς γιά τό μεγαλύτερο μέρος τῶν ἀνθρώπων ἐπικεντρώνεται στόν ἐρχομό τῆς καινούργιας χρονιᾶς. Ὅσον καί ἄν στήν πραγματικότητα τό γεγονός αὐτό εἶναι τελείως συμβατικό, λαμβάνεται ὡς μία ἀφετηρία, ἕνα ξεκίνημα μιᾶς καλύτερης ζωῆς, πιό ἐλπιδοφόρας, πιό δημιουργικῆς καί πιό εὐτυχισμένης. Ἡ πρώτη τοῦ καινούργιου χρόνου ἡμέρα δίνει τήν εὐκαιρία νά ἀνταλλάξουμε τίς εὐχές μας καί νά ἀνανεώσουμε τίς ἐλπίδες μας πώς «ταχ’αὔριον ἔσεται κάλλιον». Ἡ ἀλλαγή ὅμως τοῦ χρόνου δέν εἶναι μία μαγική κατάσταση, πού νά μπορεῖ καθοριστικά νά προσδιορίσει τήν ἀνθρώπινη πορεία μας. Αὐτή προσδιορίζεται καί καθορίζεται μέσα στή διάρκεια τοῦ χρόνου ἀπό πολλούς παράγοντες. Ἀνάμεσα σ’ αὐτούς πρωτεύοντα ρόλο παίζει ἡ ἐλεύθερη προαίρεση καί δραστηριότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ χρόνος γίνεται τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο μπορεῖ νά ὀργανωθεῖ καί ἐνεργοποιηθεῖ  τό ἀνθρώπινο πρόσωπο καί νά ἀξιοποιήσει τίς εὐκαιρίες πού τοῦ δίδονται. Ἀλλοίμονο στόν ἄνθρωπο, πού μοιρολατρικά ἀναμένει βελτίωση τῆς ζωῆς του μέ μόνη τήν ἀλλαγή τοῦ χρόνου.

            Ἐκκλησιαστικῶς κατά τή σημερινή ἡμέρα: «Ἑορτάζομεν τήν κατά σάρκα Περιτομήν τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» καί τή «Μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Βασιλείου τοῦ Μεγάλου». Ἔχουμε δηλαδή μία Δεσποτική καί μία ἑορτή ἑνός μεγάλου ἁγίου. Οἱ ἅγιοι ὡς καρπός τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς προβάλλονται πρός μίμηση. Πέραν ἀπό τίς πρεσβεῖες τους γιά μᾶς στόν Τριαδικό Θεό, εἶναι πρότυπα καί ὑποδείγματα θερμῆς πίστης, ἁγιότητας, Ὀρθοδόξου φρονήματος καί ἤθους. Ἔτσι έξηγοῦνται οἱ πολλές μνῆμες τους στό ἐκκλησιαστικό ἑορτολόγιο, στά συναξάριά τους, στίς ἅγιες εἰκόνες τους, στά τροπάριά τους καί στίς ἐπικλήσεις ἀπό μέρους τῶν πιστῶν.

            Η Δεσποτική ἑορτή τῆς Περιτομής τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ μᾶς θυμίζει ἕνα γεγονός τῆς νηπιακῆς ἀνθρώπινης ζωῆς Του. Ὀκτώ ἡμέρες μετά τή Γέννησή Του, συγκαταβαίνει νά ὑποστεῖ μία μικροεπέμβαση, ἀρκετά βέβαια ἐπώδυνη, ἀλλά ἀκίνδυνη. Σύμφωνα μέ τόν Μωσαϊκό Νόμο τό κάθε ἀρσενικό ἑβραιόπουλο, ἔπρεπε μέ τήν εὐθύνη τῶν γονέων του νά περιτέμνεται. Ἡ περιτομή αὐτή ἦταν ἐξωτερικό σημάδι πώς ἀνήκει στόν ἀληθινό Θεό καί διαφέρει ἀπό τά παιδιά τῶν εἰδωλολατρῶν. Ἡ ἐντολή τῆς περιτομῆς αὐτῆς δόθηκε ἀπό τόν Θεό πρωταρχικά στόν πατριάρχη Ἀβραάμ γύρω στο 2000 π.Χ. καί στή συνέχεια καθιερώθηκε ὡς θρησκευτική τελετή γιά τόν Ἑβραϊκό λαό καί συνδυάσθηκε καί μέ τήν ὀνοματοδοσία τοῦ παιδιοῦ. Στήν πρωτοχριστιανική κοινότητα μέ ἀπόφαση τῆς Ἀποστολικῆς συνόδου (49 μ.Χ.), ἀπαλλάχθηκαν οἱ πιστοί τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ἀπό τήν ὑποχρέωση τῆς περιτομῆς, ἀφοῦ ἡ τελετή αὐτή δέν εἶχε πλέον κανένα νόημα.

            Γιά τόν Ἐνσαρκωθέντα Λόγον τοῦ Θεοῦ ὅμως, ἡ ἐλάχιστη αὐτή πράξη τῆς ἐπίγειας ζωῆς Του, ἐνῷ ἀπό πρώτη ἄποψη φαίνεται ἀσήμαντη καί χωρίς βαθύ νόημα, φανερώνει βασική ἀλήθεια τῆς χριστιανικής πίστης. Ἔρχεται νά ἐκφράσει τήν πρόσληψη τῆς ὅλης ἀνθρώπινης φύσης, χωρίς νά ὑποστεῖ καμιά ἀλλαγή ἡ Θεία Του φύση. Εἶναι τόση ἡ συγκατάβαση τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ πρός ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, ἀφοῦ καταδέχθηκε ὡς νήπιο νά τυλιχθεῖ στά σπάργανα καί δέν ἀποστράφηκε τήν περιτομή στό ἀνθρώπινο σῶμα Του.

            Ἡ καθολική ἀνθρώπινή μας σωτηρία προϋπέθετε τήν πρόσληψη ἀπό μέρους τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ ὅλων τῶν δικῶν μας καταστάσεων, ἀναγκῶν, ἐλλείψεων καί θλιβερῶν γεγονότων. Ἔτσι ὁ Κύριος Ἰησοῦς μέ τή Θεία Ἐνσάρκωσή Του προσλαμβάνει ὄχι μόνο τή μή πεπτωκυῖα, ἀλλά καί τήν πεπτωκυῖα ἀνθρώπινη φύση μας. Ζεῖ τήν ἀνθρώπινη ζωή Του πάνω στή γῆ μας κάτω ἀπό τίς συνθῆκες καί τίς συνέπειες τῆς πτώσης μας. Ὁ ἴδιος εἶναι «χωρίς ἁμαρτίας» (1), ἀλλά μέσα στή συγκατάβασή Του για τόν πεπτωκότα ἄνθρωπο, δέχεται ὡς ἔσχατο ὅριο τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας τοῦ Ἀδάμ. Ἀπό τήν ἀνθρώπινή μας ζωή δέν ἀφήνει τίποτα, πού νά μήν τό προσλαμβάνει. Καί αὐτό ἔγινε, γιά νά μή μείνει καί στή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου τίποτα ἀθεράπευτο.

            Νά ὅμως, πού στούς πρώτους αἰῶνες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, παρουσιάσθηκαν αἱρέσεις, δηλαδή διδασκαλίες μέ ἀποκλίσεις καί παρεκκλίσεις ἀπό τήν Ὀρθόδοξη ἀλήθεια. Ἀνάμεσα σ’ αὐτές ἦτο καί ἐκείνη τοῦ Ἀπολλιναρίου, πού ἔζησε τόν τέταρτο αἰῶνα, καί ὑποστήριζε πώς ὁ Χριστός κατά τήν Ἐνσάρκωσή Του πῆρε μόνο ἀνθρώπινο σῶμα καί ὄχι ἀνθρώπινο νοῦ ἤ λογική ψυχή. Ἄν ὅμως συνέβαινε αὐτό, που δίδασκε ὁ Ἀπολλινάριος, τότε δέν θά σωζόταν ἀκέραιος ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ ἕνα βασικό στοιχεῖο τοῦ ἀνθρώπου θά ἔμενε ἔξω ἀπό τήν «κοινωνία» μέ τή θεότητα.

            Σ’ αὐτήν τήν παρέκκλιση ἀπό τήν ἀλήθεια ἀπάντησε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος μέ τή γνωστή φράση: «Τό ἀπρόσληπτον καί ἀθεράπευτον». Ὁ Χριστός δηλαδή μᾶς σώζει μέ τό νά γίνει ὅ,τι εἴμαστε καί ἐμεῖς. Μᾶς θεραπεύει παίρνοντας τή διασπασμένη μας ἀνθρώπινη φύση μέσα στόν ἑαυτό του, προσλαμβάνοντάς την, ἔτσι πού νά εἶναι δική του, μπαίνοντας στήν ἀνθρώπινη ἐμπειρία μας καί γνωρίζοντάς την ἐκ τῶν ἔσω, γιατί ὁ ἴδιος εἶναι ἕνας ἀπό μᾶς. Ἄν ὅμως αὐτή ἡ συμμετοχή του στήν ἀνθρωπότητά μας ἦταν κατά κάποιο τρόπο ἀτελής, τότε καί ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου θά ἦταν ἐπίσης ἀτελής. Ἄν πιστεύουμε ὅτι ὁ Χριστός μᾶς ἔχει φέρει καθολική σωτηρία, τότε συνάγεται ὅτι ἔχει προσλάβει τά πάντα. Δηλαδή προσέλαβε τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτωλότητάς μας, ὄχι ὅμως τήν ἁμαρτωλότητά μας. (2) Κατηγορηματική εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας. Ὁ Χριστός  ὅπως μᾶς ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος στήν πρώτη ἐπιστολή του: «ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδέ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ… τάς ἁμαρτίας ἡμῶν αὐτός ἀνήνεγκεν ἐν τῷ σώματι αὐτοῦ ἐπί τό ξύλον»(3). Αὐτή ἡ πραγματικότητα τῆς πρόσληψης τῶν συνεπειῶν τῆς ἁμαρτωλότητάς μας ἀπό μέρους τοῦ Χριστοῦ, γιά νά τή θεραπεύσει, ὄντως εἶναι «ἀνέκφραστη συγκατάβαση». Δέν μπορεῖ νά ἐκφρασθεῖ μέ λόγια αὐτή ἡ ἀνοχή καί κατανόηση στήν ἁμαρτωλή ἀνθρώπινη ὕπαρξή μας.