ΚΥΡΙΑΚΗ 4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011

ΚΥΡΙΑΚΗ  4  ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2011

    Η ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ

 «Τήν τιμιωτέραν τῶν Χερουβείμ, καί ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ, τήν ἀδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκοῦσαν, τήν ὄντως Θεοτόκον, σέ μεγαλύνομεν».

                                                                        (Θεομητορικό τροπάριο)

      Ἰδιαίτερο γνώρισμα τῆς Ὀρθόδοξης λατρείας εἶναι ἡ τιμητική προσκύνηση, καί ὄχι λατρευτική, στούς ἁγίους τοῦ Θεοῦ. Πρῶτα βέβαια στήν ὑπεραγία Θεοτόκο, πού εἶναι: «ἡ ἁγία ἁγίων μείζων», δηλαδή εἶναι ἁγία, ἀπό τούς ἁγίους μεγαλύτερη. Ἀκόμη ὅμως, στήν Ὀρθόδοξη λατρεία μας, τήν ἀναγνωρίζουμε καί τή μεγαλύνουμε ὡς τιμιώτερη ἀπό τά Χερουβείμ καί ἐνδοξότερη ἀσύγκριτα ἀπό τά Σεραφείμ, αὐτήν πού γέννησε τόν Θεόν Λόγον χωρίς φθορά καί εἶναι πράγματι Θεοτόκος. Γι’ αὐτό καί εἶναι τό πιό ἱερό, ἀλλά καί τό πιό ἀγαπητό Πρόσωπο μετά ἀπό τόν Υἱόν της, τόν Κύριον Ἰησοῦν. Ἡ εὐλάβεια καί ἡ τιμή στό Πρόσωπό της ὅλων τῶν πιστῶν, σ’  ὅλες τίς ἐποχές τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἀδιαμφισβήτητες. Τόσον, πού καί ἡ προσωπική της πρόβλεψη νά ἀναγνωρίζεται ὡς προφητική. «Ἰδού γάρ ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί». (1)

            Καί πράγματι, ἀπό τούς πρώτους χρόνους οἱ γενιές ὅλων τῶν πιστῶν τήν καλοτυχίζουν καί τῆς ἀποδίδουν τήν ἰδιαίτερη τιμητική προσκύνηση. Ἡ εἰκόνα της ἔχει καταλάβει μόνιμα τήν ἀριστερή πλευρά τῆς Ὡραίας Πύλης, ἀπέναντι ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Κυρίου. Ἐπάνω ἀπό τήν Ἁγίαν Τράπεζα, στό ἅγιον Βῆμα ἁγιογραφεῖται ἡ Πλατυτέρα μέ τό Θεῖο Βρέφος στήν ἀγκάλη της. Ἀναρίθμητοι Ναοί καί Μοναστήρια, ἔχουν κτισθεῖ πρός τιμήν τῆς Παναγίας. Ὁλόκληρο τό Ἅγιον Ὄρος θεωρεῖται ὡς τό περιβόλι τῆς Παναγίας. Μέ ἑκατοντάδες ὀνόματα τήν ἀποκαλοῦν καί τήν προσφωνοῦν οἱ πιστοί ὅλου τοῦ κόσμου καί οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι τῆς Ἐκκλησίας μας συχνά τήν ἀναφέρουν μέσα στήν Ἐκκλησιαστική ὑμνολογία. Εἰδικά τά Θεοτοκία, πού εἶναι ὕμνοι ἀφιερωμένοι στό Πρόσωπό της, τήν ἐγκωμιάζουν

            Τό ὄνομά της βρίσκεται κάθε στιγμή στό στόμα μας, στίς ὧρες τῆς χαρᾶς, ἀλλά καί στίς ὧρες τοῦ πόνου, τῆς ὀδύνης καί τῶν δυσκολιῶν τῆς ζωῆς. Τό «Παναγία βόηθα», «Παναγία σῶσε με», εἶναι ἡ κραυγή πού βγαίνει ἀπό χιλιάδες στόματα καί συνοδεύεται μέ «τάματα», πού στή συνέχεια καί γονατιστοί ἀκόμη τά ὑπόσχονται οἱ πιστοί. Καθιερώθηκαν οἱ χαιρετισμοί της, πού ψάλλονται ὁλόκληρη τή χρονιά, ἰδιαίτερα ὅμως τή Μ. Τεσσαρακοστή ὡς Ἀκάθιστος ὕμνος. Ὁ μικρός καί ὁ μεγάλος παρακλητικός κανόνας, πού ἐπίσης ψάλλονται ὅποτε τό ἐπιθυμοῦμε, καί ἐναλλάξ κατά τό δεκαπενθήμερο τοῦ Αὐγούστου πρό τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου.

            Η τιμή καί ἡ εὐλάβεια πρός τό Πρόσωπο τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας βρίσκεται ἀνάμεσα σέ δύο ἀκρότητες τῶν προτεσταντῶν πρῶτα, πού θεώρησαν καί θεωροῦν τήν Παναγία ἁπλῆ γυναῖκα καί τίποτα περισσότερο καί τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν ἀντιθέτως, πού ἐπιδόθηκαν «εἰς μίαν Μαριολογίαν», πού δημιούργησε καινούργια δόγματα γιά τό Πρόσωπό της, ὅπως παράδειγμα τό δόγμα «τῆς Ἀσπίλου σύλληψής της» καί ἄλλες ἐκτροπές, πού οὔτε τά ἁγιογραφικά κείμενα, ἀλλά οὔτε καί ἀπό τήν Ἱερά Παράδοση βεβαιοῦνται. (2)

            Κατά τήν Ὀρθόδοξη θέση ἡ Θεοτόκος ὡς κανονικός ἄνθρωπος, γεννημένη ἀπό πατέρα, τον Ἰωακείμ, καί μητέρα, τήν Ἄννα ἔφερε τό προπατορικό ἁμάρτημα. Κατά τόν Εὐαγγελισμό ὅμως, ὅταν ὁ ἄγγελος Γαβριήλ τῆς εἶπε: «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σέ, καί δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι»(3) καθαρίσθηκε ἀπό αὐτό. Τό μεγαλεῖο τῆς Θεοτόκου εἶναι, πώς ἐνῶ ὑπῆρξε ἕνας ἄνθρωπος κανονικός καί ἀληθινός καί μετά τόν Εὐαγγελισμό ἦταν ἀπαλλαγμένη ἀπό τήν προπατορική ἁμαρτία, ἦταν ἀπαλλαγμένη καί ἀπό τήν πραγματική - ἐνεργητική καί προσωπική ἁμαρτία. Γι’ αὐτό καί ἀποκαλεῖται «Παναγία» καί «ἄχραντος». Τό μεγαλεῖο της ἀκόμη βρίσκεται στό ὅτι κατέστη τό ὑψηλότερο παράδειγμα συνέργειας μεταξύ τοῦ Θεϊκοῦ σχεδίου καί τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας. Ὁ Θεός, πού πάντοτε σέβεται τήν ἐλευθερία ἐπιλογῆς πού ἔχουμε, δέν ἤθελε νά Σαρκωθεῖ, χωρίς τήν ἑκούσια συγκατάβαση τῆς Μητέρας Του. Περίμενε τή συνειδητή της ἀπάντηση, πού ἦταν: «Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου^. γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα Σου» (3) Ἡ ἀπάντηση ἦταν: «ἄς γίνει τό θέλημα τοῦ Κυρίου σ’ ἐμένα, ὅπως μοῦ τό εἶπες», ἀπευθυνόμενη στόν Γαβριήλ, ὅταν «ἀπῆλθεν ἀπ’ αὐτῆς»

            Ἡ Παναγία θά μποροῦσε νά εἶχε ἀρνηθεῖ. Δέν ἦταν ὅμως ἁπλῶς κάποιος παθητικός, ἀλλά ἕνας ἐνεργητικός συνεργάτης τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐνανθρώπησης τοῦ Ἰησοῦ. Σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Νικόλαο Καβάσιλα: «ἡ Σάρκωση δέν ἦταν μόνον ἔργο τοῦ Πατρός, τῆς Δυνάμεως καί τοῦ Πνεύματός Του…άλλά ἐπίσης ἔργο τοῦ θελήματος καί τῆς πίστεως τῆς Παρθένου. Ὅπως ἀκριβῶς ὁ Θεός Σαρκώθηκε ἑκουσίως, μέ τόν ἴδιο τρόπο ἐπιθυμοῦσε καί ἡ Μητέρα Του νά τόν Γεννήσει ἑκουσίως, μέ τήν πλήρη συγκατάθεσή Της». (4) Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἰδιαίτερα τονίζουν τό θέμα της ἐλευθερίας, πού θεολογικά ὀνομάζεται «συνεργασία» γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Ἡ Παναγία εἶναι αὐτή, πού προσέφερε στο Θεό τή δυνατότητα νά σώσει τό ἀνθρώπινο γένος. Αὐτή εἶναι ὁ ἀναγκαῖος, θά μπορούσαμε νά ποῦμε, συνεργός τοῦ Θεοῦ στήν πραγματοποίηση τοῦ προορισμοῦ τῆς δημιουργίας. (5)

            Νά, λοιπόν, γιατί σ’ ὅλες τίς λατρευτικές μας συνάξεις ἀκοῦμε τόσο συχνά: «τῆς Παναγίας, ἀχράντου, ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας….». Εἶναι αὐτή τό ὑπόδειγμα τοῦ ἀνωρθωμένου ἀνθρώπου, ἀφοῦ ἔφερε Ἐκεῖνον, πού εἶναι «ἡ ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων». (6) Ἡ Παναγία, πού ἦταν ἄνθρωπος, κατά πάντα ὅμοιος μέ μᾶς, μπόρεσε νά ἀνορθωθεῖ ἀπό τήν πτώση καί νά πεῖ τό «Ναί» στόν Θεό ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Κάθε ἄνθρωπος μπορεῖ, στά μέτρα τοῦ δυνατοῦ, νά γίνει σάν τήν «Παναγία» μᾶς λένε οἱ Πατέρες μέ τήν ταπείνωση, τήν ἀγάπη, τήν πίστη καί τήν ὑπακοή. Τέλος τό ἐκπληκτικό μεγαλεῖο τῆς Θεοτόκου σέ συνδυασμό μέ τήν ἄκρα Ταπείνωσή Της ἑπιθυμεῖ νά τῆς ἀποδίδουμε μόνον τήν τιμητική προσκύνηση καί ὄχι τή λατρευτική, πού ἀνήκει ἀποκλειστικά στή Θεότητα τῶν Τριῶν Προσώπων τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

(1) Λουκᾶς 1, 48 

(2) «Ὀρθόδοξος Λειτουργική» Κων/νου Ἀθανασοπούλου, σελ. 190

(3) Λουκᾶς 1, 38

(4) «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» ἐπίσκοπος Διοκλείας Κάλλιστος Γουέαρ σελ. 409

 (5) «Διερχόμενοι διά τοῦ Ναοῦ» Δημ. Μαυρόπουλου σελ. 145 

(6) Ἀπό Χαιρετισμούς Θεοτόκου