ΚΥΡΙΑΚΗ 30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011 "Η εσχατολογική διάσταση της Θείας Λειτουργίας"

ΚΥΡΙΑΚΗ  30  ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011

Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

«Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ Μέλλοντος Αἰῶνος»

                                              (Το τελευταῖο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως)

      Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἔχει τό παρελθόν της, ὅπου εἶναι οἱ ρίζες της καί τά θεμέλιά της, αὐτή ἡ πίστη της. Ἐκεῖ ἔχουμε τήν Ἐνσάρκωση τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας, τό κήρυγμά Του, τά θαύματά Του, τήν ὅλη ἐπίγεια ζωή Του. Ἀκόμη ὅμως στό παρελθόν τῆς Ἐκκλησίας βρίσκονται οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ Μάρτυρες, οἱ Ὅσιοι, οἱ Ἅγιοι Πατέρες, οἱ μεγάλοι Ἀσκητές, οἱ Ἐρημίτες καί οἱ Ἡσυχαστές. Σ’ αὐτό τό παρελθόν συνῆλθαν οἱ οικουμενικές σύνοδοι, ὅπου διατυπώθηκε τό Ὀρθόδοξο φρόνημα καί ὁρίσθηκε τό Κανονικό Δίκαιο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό περιλαμβάνει τους ἱερούς κανόνες, πού ἀναφέρονται στίς ἀρχές, στούς νόμους, στίς διατάξεις, στά ἤθη καί τά ἔθιμα, πού διέπουν τή λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας.

      Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἔχει τό παρόν της. Στηριγμένη στό παρελθόν της καί ἐμπνεόμενη καί κατευθυνόμενη ἀπό αὐτό, ἀσκεῖ τό ποιμαντικό ἔργο τῆς ἀγάπης καί καταθέτει τήν καλή της μαρτυρία. Συχνά ἀπό πολλούς ἀκούγεται τό αἴτημα ἡ Ἐκκλησία – καί ἐδῶ ἀσφαλῶς γίνεται λόγος γιά την ποιμαίνουσα Ἐκκλησία – νά ἀσκήσει φιλανθρωπικό ἔργο. Νά παρουσιάσει ἱδρύματα φιλανθρωπικά καί ποικίλες φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Βεβαίως αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἔργο, μάλιστα σέ παλαιότερες ἐποχές, ὑπῆρξε ὀργανωμένο μέσα στίς δραστηριότητες τῆς ποιμαίνουσας Ἐκκλησίας. Ἐνδεικτικό εἶναι τό παράδειγμα τοῦ μεγάλου Βασιλείου μέ τό τεράστιο ἔργο του τή «Βασιλειάδα».

      Μέ τά σημερινά ὅμως δεδομένα, τό κράτος μέ τήν κοινωνική του πολιτική, ἔχει ὀργανώσει τά φιλανθρωπικά ἱδρύματα μέ ἕνα πληρέστερο τρόπο. Στόν τομέα αὐτό, εἶναι εὐνόητο οἱ δυνατότητες τῆς Ἐκκλησίας νά ἔχουν περιορισθεῖ. Ἄλλωστε ἡ ἀποστολή της δέν εἶναι νά ἀσκεῖ ἔργο ὀργανωμένου φιλανθρωπικοῦ ὀργανισμοῦ. Παρά ταῦτα ὅμως πολλές Μητροπόλεις ἔχουν νά παρουσιάσουν ἕνα ἀξιόλογο καί δημιουργικό φιλανθρωπικό ἔργο. Ἀσφαλῶς στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, στό μέρος τοῦ λαϊκοῦ στοιχείου τῶν πιστῶν της, κριτήριο τῆς γνησιότητάς τους εἶναι ἡ ἐφαρμογή τῆς ἐντολῆς τοῦ Χριστοῦ: «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις»(1). Ἔτσι θά σᾶς ξεχωρίζουν ὅλοι πώς εἶστε μαθητές μου, ἄν ἔχετε ἀγάπη ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο.

            Κύριο καί οὐσιαστικό ὅμως ἔργο τῆς ποιμαίνουσας Ἐκκλησίας εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου μέ τή θεολογική ἔννοια. Νά τόν συμπαρασταθεῖ νά καταστεῖ «σῶος», δηλαδή ἀκέραιος, πλήρης καί ὁλοκληρωμένος καί νά βρεῖ τό βαθύτερο νόημα τῆς ὕπαρξής του, «τῆς νῦν καί τῆς μελλούσης ζωῆς». Ἀποστολή τοῦ  «Σώματος τῆς Ἐκκλησίας» εἶναι νά βοηθηθοῦν ἐκεῖνοι, πού τό ἐπιθυμοῦν ἐν ἐλευθερία, νά ξεπεράσουν τά προβλήματά τους, τίς μέριμνές τους καί τά ἄγχη τους, τή φθαρτότητά τους καί αὐτή τη θνητότητά τους. Ὁ προσωπικός θάνατος τοῦ καθενός εἶναι τό κορυφαῖο ὁριακό ἐπεισόδιό του στήν ἐπίγεια πορεία του. Κανείς ἄλλος δέν μπορεῖ νά νοηματοδοτήσει αὐτό τό ἀναπότρεπτο γεγονός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, ἔξω ἀπό την Ἐκκλησία. Ἑπομένως ἡ Έκκλησία τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο ἔχει νά ἐπιτελέσει ἕναν ὕψιστο στόχο, πέραν ἀπό τίς «φιλανθρωπικές» δραστηριότητες, πού σήμερα αὐτές ὀργανώνονται καί ἀπό ἄλλους φορεῖς.

            Ἔξω ἀπό τό παρελθόν καί τό παρόν της ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἔχει καί τό μέλλον της. Προσβλέπει πρός αὐτό καί προσδοκᾶ, δηλαδή ἀναμένει, ἐλπίζει, περιμένει «τήν ζωήν τοῦ Μέλλοντος Αἰῶνος» καί τήν «Τελείωσιν τῶν Πάντων». Οἱ προϋποθέσεις τοῦ παρελθόντος της καί ἡ κατάληξη καί ὁ τελικός στόχος τῆς ἐπίγειας πορείας της εἶναι τά ἔσχατα, ὅπου θά φανερωθεῖ σ’ ὅλη τήν πληρότητά της καί τή δόξα της ἡ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ». Ἀσφαλῶς τό εἶναι της καί ἡ Ταυτότητά της προσδιορίζονται ἀπό τήν ἱστορία της καί ἀπό τίς ἀναφορές στό παρελθόν της. Δέν προσδιορίζεται ὅμως μέ ἀποκλειστικό τρόπο μόνο ἀπό τήν ἱστορία της καί τό ἡρωϊκό παρελθόν της. Ἀλλά κυρίως καί ἀπό αὐτό, πού θά εἶναι στά ἔσχατα. Δηλαδή στο μέλλον της, στή μελλοντική της πραγματικότητα.

            Πρόγευση, προϊδεασμό, μιά πρώτη ἐμπειρία τῆς μελλοντικῆς πραγματικότητας τῶν έσχάτων, οἱ πιστοί τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἔχουν μέ τή συμμετοχή τους καί τήν ἐνσυνείδητη καί ἐνεργό παρουσία τους στή «σύναξη ἐπί τό αὐτό», στό Εὐχαριστιακό Δεῖπνο τῆς Θείας Λειτουργίας. Ἰδιαιτέρως ἡ μυστηριακή μετοχή καί κοινωνία στό κοινό Ποτήριο τῆς Θείας Μετάληψης, δέν ἀποβλέπει μόνον «εἰς κάθαρσιν καί ἁγιασμόν ψυχῆς τε καί σώματος», ἀλλά καί «εἰς ἀρραβῶνα τῆς μελλούσης ζωῆς καί Βασιλείας». Δηλαδή ἡ μετοχή καί κοινωνία στό Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι μία ἐπισημοποίηση καί βεβαιότητα πρόγευσης καί πρώτης ἐμπειρίας στή μελλοντική πραγματικότητα τῶν ἐσχάτων.

            Στή Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων, ὅταν στή Μεγάλη Εἴσοδο, ἀντί τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου ψάλλεται ὁ ὕμνος: «Νῦν αἱ δυνάμεις τῶν Οὐρανῶν σύν ἡμῖν ἀοράτως λατρεύουσιν….», προτρεπόμεθα: «πίστει καί πόθῳ προσέλθωμεν, ἵνα μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου γενώμεθα». Δηλαδή ἡ προσέλευσή μας μέ πίστη καί πόθο στή Θεία Μετάληψη εἶναι πρόγευση, προκαταβολή καί ἐγγύηση, γι’ αὐτά πού θά ἀκολουθήσουν στή μελλοντική πραγματικότητα τῶν ἐσχάτων. Βέβαια, ὅπως ἔχει γραφεῖ: «Ἡ ἐσχατολογία φαίνεται ἀσύλληπτο πρᾶγμα, ἄπιαστο. Αὐτό ὅμως πού φαίνεται ἄπιαστο καί σχετίζεται μέ τό μέλλον, ὁ ἄνθρωπος τό χρειάζεται καί τό ἐπιζητεῖ. Δέν τό βρίσκει σέ κανένα θεσμό μέσα στήν κοινωνία, παρά μόνο στήν Ἐκκλησία. Καί γι’ αὐτό θά πάει στήν Ἐκκλησία, ἀνεξαρτήτως ἀπό τό πόση κοινωνική δραστηριότητα ἔχει ἐπιδείξει. Ἐκεῖ θέλει νά ρίξει τήν ἄγκυρα, σ’ αὐτό τό ἄπιαστο μέλλον. Καί ἀλλοίμονο ἄν ἡ Ἐκκλησία τοῦ τό στερήσει. Εὐτυχῶς ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι ἔχουμε τή λατρεία, ἡ ὁποία ἔχει διάχυτη τήν ἐσχατολογική διάσταση, τόν μελλοντικό χαρακτήρα. Γι’ αὐτό κρατάει τόν κόσμο, ἀλλιῶς δέν θά εἴχαμε στήν Ἐκκλησία κανένα… Ὅσο ἐκτοπίζουμε τό ἐσχατολογικό στοιχεῖο, ὅσο αὐτό ἀτονεῖ στήν Ἐκκλησία μας, τόσο θά κινδυνεύουμε νά χάσουμε τήν ταυτότητα τῆς Ἐκκλησίας».(2)[1]