Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015 (Τελώνου καί Φαρισαίου)

«Ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τό στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. ιη' 13).

            Ἀδελφοί, ὁ Τελώνης τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς, ὅταν μπῆκε στό ναό νά προσευχηθεῖ, κάθισε πίσω, σέ μιάν ἀκρούλα, μακριά ἀπό τό θυσιαστήριο τῶν ὁλοκαυτωμάτων. Δέν εἶχε τό θάρρος ὄχι τά χέρια του νά σηκώσει, ἀλλά οὔτε τά μάτια του νά ὑψώσει στόν οὐρανό, διότι αἰσθανόταν ὅτι εἶναι πολύ ἁμαρτωλός. Ταπεινωμένος, μέ τό κεφάλι σκυμμένο χτυποῦσε τό στῆθος του καί ἔλεγε μέ πόνο ψυχῆς καί συντριβή καρδίας: - Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Μέ τήν ταπεινή προσευχή πού ἔκανε μπόρεσε νά δεῖ τόν ἑαυτό του, νά δεῖ Πρόσωπο Θεοῦ καί τό πρόσωπο τῶν συνανθρώπων του. Ἐλᾶτε, λοιπόν, σήμερα πού εἶναι Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου καί μπήκαμε στό κατανυκτικότατο Τριώδιο, νά ἐξετάσουμε σήμερα πῶς ὁ Τελώνης μπόρεσε νά δεῖ τόν ἑαυτό του, νά δεῖ Πρόσωπο Θεοῦ καί τό πρόσωπο τῶν συνανθρώπων του;

             «Ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τό στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ».

            Ἐπί τέλους, τά χέρια τοῦ Τελώνου αὐτή τή φορά βρίσκουν τό στόχο τους. Μέχρι τότε ἦταν συνηθισμένα νά ἁρπάζουν ξένες περιουσίες, νά ὁδηγοῦν στά δικαστήρια ἀθώους ἀνθρώπους. Τώρα χτυποῦν τό στῆθος του, πού περικλείει τήν ἁμαρτωλή καί ἀκάθαρτη καρδιά του. Μέχρι τότε ἀσχολεῖτο μόνο μέ τούς ἄλλους. Τώρα ἀσχολεῖται μέ τόν ἑαυτό του. Μέχρι τότε καταλάβαινε ὅτι τό κακό ὑπάρχει μόνο γύρω του. Τώρα καταλαβαίνει ὅτι τό κακό ὑπάρχει καί μέσα του, φωλιάζει στήν ἁμαρτωλή καί ἔνοχη καρδιά του.

            Ὤ, ἡ εὐλογημένη ταπείνωση! Ἀνοίγει τά μάτια μας! Ξεσκοτίζει τή διάνοιά μας! Μᾶς βοηθεῖ νά ἐννοήσουμε ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἀδύνατοι καί πτωχοί. Μᾶς καθιστᾶ ἱκανούς νά διακρίνουμε πώς ὅ,τι εἴμαστε τό ὀφείλουμε στόν Θεό. Ὅ,τι καλό ἔχουμε εἶναι δωρεά τοῦ Θεοῦ. Τό μόνο πού ἔχουμε τελείως δικό μας εἶναι οἱ ἁμαρτίες μας. Ἀλλά καί τίς ἁμαρτίες μας τίς πῆρε ἐπάνω Του ὁ Χριστός. Σταυρώθηκε, «ἵνα τάς ἁμαρτίας ἡμῶν ἄρῃ» (Α' Ἰω. γ' 5). Μᾶς ἔλουσε μέ τό ἀτίμητο αἷμα Του. Δέν λυτρωθήκαμε μέ χρυσάφι ἤ μέ ἀσήμι ἤ μέ τίς ἀνύπαρκτες ἀρετές μας, ἀλλά μέ τό τίμιο αἷμα Του.

            Ἀλλά καί μέ τόν Θεό κατορθώνει νά ἐπικοινωνήσει ὁ ταπεινός ἄνθρωπος. Προσέξατε τόν Τελώνη; Μέχρι τότε δέν σύχναζε ποτέ στό ἱερό. Ἡ γλώσσα του δέν ἦταν μαθημένη νά προσεύχεται, παρά μόνο νά ψεύδεται. Τώρα πού ταπεινώνεται, βρίσκει τό κουράγιο νά ἔλθει στό ναό τοῦ Σολομῶντος, γιά νά προσευχηθεῖ. Σκύβει στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς του καί ἐπικαλεῖται τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ἐπαναλαμβάνοντας τήν μονολόγιστη εὐχή: «Ὁ Θεός, ἱλασθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Καί συνοδεύει τά λόγια του μέ ἀσταμάτητα χτυπήματα στό στῆθος.

            Ὤ, ἡ εὐλογημένη ταπείνωση! Κάνει ἁμαρτωλούς νά μετανοοῦν, ὑπερηφάνους νά χαμηλώνουν, ἀσώτους νά ἐπιστρέφουν στήν ἀγάπη τοῦ Πατέρα, ἕρμαια τῶν παθῶν νά ἀποκηρύσσουν τή φαύλη ζωή τους καί νά φωνάζουν «ἥμαρτον»! Ἡ μακαρία ταπείνωση μᾶς βοηθεῖ νά ἐπιστρέφουμε στόν χῶρο τῆς καρδιᾶς μας, νά ἐξαγορευόμαστε μέ συναίσθηση μετανοίας τά κρίματά μας στόν Πνευματικό καί νά ψελλίζουμε μέ τελωνική συντριβή «ἥμαρτον». Ἡ μακαρία ταπείνωση δημιουργεῖ στό ἐσωτερικό μας κατάσταση κατανύξεως, μετανοίας καί συντριβῆς!

            Πόσο ὡραῖο πράγμα εἶναι νά μάθουμε κι ἐμεῖς νά ταπεινοφρονοῦμε! Νά συναισθανόμαστε τήν ἁμαρτωλότητά μας· νά ἀναγνωρίζουμε τά σφάλματά μας· νά ὁμολογοῦμε τήν ἀναξιότητά μας· νά ρίχνουμε στά πόδια τοῦ Θεοῦ τήν ἀδυναμία μας· νά δείχνουμε στόν Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων τίς πληγές καί τά τραύματά μας καί νά ψελλίζουμε μέ τελωνική συντριβή τήν ταπεινή προσευχή: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»!

             Ἀλλά καί κάτι ἀκόμη ἐπιτυγχάνουμε μέ τήν εὐλογημένη ταπείνωση. Μποροῦμε νά βλέπουμε κατάματα καί τούς συνανθρώπους μας. Μποροῦμε νά διατηροῦμε καλές σχέσεις μαζί τους, ἀκόμη κι ὅταν αὐτοί μᾶς φέρονται ἄσχημα! 

            Ὅλοι γνωρίζουμε πόσο προκλητικά φέρθηκε ὁ Φαρισαῖος. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅτι ὅρμησε σάν ἄγριο θηρίο ἐπάνω στόν Τελώνη καί τόν δάγκωσε ἄσπλαγχνα μέ τήν φράση «ἤ καί ὡς οὗτος ὁ Τελώνης». Ἀλλ᾿ ὁ Τελώνης, ἐπειδή ἦταν θωρακισμένος μέ τήν ταπείνωση, δέν ἀντιμίλησε, δέν ἐθίγη ἀπό τά προσβλητικά λόγια τοῦ Φαρισαίου, ἀλλά δέχθηκε μέ εὐγνωμοσύνη τήν κατηγορία σάν γιατρικό γιά τίς ἁμαρτίες του.

            Τέτοια ἦταν ἡ ψυχική κατάσταση τοῦ Τελώνου. Τέτοια εἶναι καί ὅλων τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, πού ταπεινώνονται καί βαδίζουν μέ συνέπεια τήν ὁδό τοῦ ἁγιασμοῦ. Δέν κατακρίνουν τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἀκόμη καί ὅταν τούς βλέπουν νά προσκυνοῦν εἴδωλα. Ἀκόμη κι ὅταν οἱ ἄλλοι τούς ἐπιτίθενται, τούς βρίζουν καί τούς συκοφαντοῦν. Οἱ ταπεινοί μόνοι τους ψηφίζουν τούς ἑαυτούς τους ἀξίους τῆς αἰωνίου κολάσεως, καί σ᾿ ἕνα μόνο ἐλπίζουν,  στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

           «Ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τό στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ».

            Ἀδελφοί, «μέγα δῶρον ἡ ταπεινοφροσύνη», λέει ὁ ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος. Πανευτυχεῖς οἱ πιστοί πού ἀπολαμβάνουν τούς ἀγλαούς καρπούς της. Ἄς ταπεινωνόμαστε κι ἐμεῖς  ἐνώπιον  τοῦ Θεοῦ. Καί ἄς βοοῦμε τελωνικῶς «ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»!