Κοινή μνήμη Ἁγιορειτῶν Πατέρων

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Δωρόθεος συμμετεῖχε στήν Ἱερά Ἀγρυπνία γιά τή μνήμη τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, τή Δεύτερη Κυριακή τοῦ Ματθαίου, στό Ναό τοῦ Πρωτάτου στίς Καρυές, προσκεκλημένος τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστασίας. Στό λόγο του, μεταξύ ἄλλων ἀνέφερε:

«Κοινή ἑορτή τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων δέν ὑπῆρχε μέχρι τά τέλη τοῦ 18ου αἰῶνος. Καθιερώθηκε ὕστερα ἀπό τή σύνθεση ἀκολουθίας ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, στόν ὁποῖο ὀφείλουμε καί τό ἀπολυτίκιο τῶν Ἁγίων. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι τόν ὁδήγησαν στην «καινή καί κοινή μνήμη πάντων τῶν τοῦ Ὅρους ἁγίων Πατέρων».

Ὁ πρῶτος λόγος πού ἐπικαλεῖται εἶναι τό γεγονός ὅτι εἶναι παλαιά συνήθεια τῆς Ἐκκλησίας ὁ κοινός ἑορτασμός ἁγίων, τούς ὁποίους συνδέει ὁ ἴδιος τόπος, ὅπως για παράδειγμα ὁ ἑορτασμός τῶν «ἐν Σινά καί Ραϊθω ἀναιρεθέντων Ὁσίων» ἤ τῶν «ἐν τῇ Λιβύη καί Αἰγύπτω καί Θηβαΐδι ἀσκησάντων».

Ὁ δεύτερος λόγος εἶναι «ἵνα μή ὡς ἀχάριστα τέκνα φανῶμεν, μή τιμήσαντες κοινῶς τούς πνευματικούς ἡμῶν Πατέρας τούτους καί διδασκάλους καί εὐεργέτας καί ὁδηγούς, τῶν ὁποίων καί τά Μοναστήρια κατοικοῦμεν, καί τάς διδασκαλίας ἐντρυφῶμεν, καί τόν ἄρτον αὐτῶν τρώγομεν».

Μέ τήν κοινή πανήγυρη τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων, ὅπως γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, «ὅσοι Πατέρες τοῦ Ὅρους, εἴτε ἀπό τούς ὀνομαστούς, εἴτε ἀπό τούς ἀνωνύμους, ἔμειναν ἕως τώρα ἀνεγκωμίαστοι, διότι δέν ἔχουσιν ἰδίαν ἀσματικήν ἀκολουθίαν, διά τῆς κοινῆς ταύτης ἀκολουθίας καί ἑορτῆς, καί αὐτοί τιμῶνται καί ἑορτάζωνται».

Καί ὁ τρίτος λόγος πού ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Νικόδημος εἶναι «ἵνα ἡ κοινή αὕτη τῶν ἁγίων Πατέρων ἑορτή, γένηται παρακίνησις πρός μίμησιν τῆς ἀρετῆς, καί τοῦ ζήλου αὐτῶν εἰς ἡμᾶς τούς μοναχούς τοῦ νῦν καιροῦ». Τέτοιο παράδειγμα εἶναι ἡ ζωή τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων ἀπό τούς σύγχρονους Ἁγίους μέχρι τόν πρῶτο ἐπώνυμο Ἅγιο, τόν ἅγιο Πέτρο τον Ἀθωνίτη, ὁ ὁποῖος ἔζησε τόν 8ο μ.Χ. αἰώνα, στόν βίο τοῦ ὁποίου θά ἀναφερθῶ.

Σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὁ ὅσιος Πέτρος, ὕστερα ἀπό μία περιπέτεια αἰχμαλωσίας πού εἶχε στά χέρια τῶν Ἀράβων καί τή θαυματουργική ἀπελευθέρωσή του, πῆγε στή Ρώμη. Στήν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης διδάχθηκε τά τῆς μονήρους διαίτης καί ἀφοῦ ἔλαβε τό μοναχικό σχῆμα, ἀναχώρησε.

Κατά τη διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ μέ τό πλοῖο ὁ ὅσιος σκεφτόταν ποιός θά ἦταν ὁ κατάλληλος τόπος, ὁ ὁποῖος θά τόν βοηθοῦσε γιά τή μοναστική ζωή του. Κι ἐνῶ τά σκεφτόταν αὐτά, εἶδε στό ὄνειρό του τόν Ἅγιο Νικόλαο νά ρωτᾶ τήν Παναγία «Πού καταλύσει Πέτρος, ὦ Δέσποινα». Ἡ Παναγία ἀπάντησε: «ὑπάρχει κάποιο ὅρος… αὐτό διάλεξα ἀπό ὅλη τή γῆ καί ἀπεφάσισα νά τό δωρήσω στή μοναχική πολιτεία… καί θα ὑπερασπισθῶ καθ’ ὅλη τή διάρκεια τοῦ βίου τους, ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐδῶ θά ἀγωνισθοῦν ἐναντίον τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ των ἀνθρώπων».

Τό πλοῖο πού ταξίδευε μέσω Κρήτης θά ἔφθανε στήν Κωνσταντινούπολη. Ὡστόσο, σέ κάποιο σημεῖο ἀκινητοποιήθηκε καί δέν προχωροῦσε. Ὁ ὅσιος Πέτρος τότε σηκώθηκε ἀπό τό κατάλυμά του καί ρώτησε ποιό ἦταν τό Ὄρος πού φαινόταν. Ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι εἶναι ὁ Ἄθως, εἶπε: «Σέ αὐτό τό Ὄρος εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ νά διανύσω τό  ὑπόλοιπό της ζωῆς μου». Ἔτσι, ζήτησε καί ἀποβιβάστηκε στό Ὅρος.

Ὕστερα ἀπό 46 χρόνια ἕνας κυνηγός βρέθηκε στίς δασώδεις περιοχές τοῦ Ἄθωνος γιά νά κυνηγήσει. Καθώς κατεδίωκε ἕνα ἐλάφι, ἔφτασε μπροστά σ’ ἕναν ἄνθρωπο ἀποστεωμένο καί γερασμένο. Φοβήθηκε κι ἔκανε νά φύγει. Ὅμως ἐκεῖνος τόν κάλεσε κοντά του. Ἦταν ὁ ὅσιος, ὁ ὁποῖος θεώρησε ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶχε σταλεῖ ἀπό τόν Θεό. Ἔτσι, ἀφηγήθηκε σέ αὐτόν τόν πνευματικό του ἀγώνα, τόν ὁποῖο ὁ κυνηγός διέσωσε ὡς μία ἀγαθή κληρονομιά.

Ἀπό τήν ἀφήγησή του μαθαίνουμε ὅτι ὁ ὅσιος, ὅταν ἀποβιβάστηκε στό Ὅρος, ἐμπιστεύτηκε τόν ἑαυτό του στόν Θεό. Ἔτρωγε ὅ,τι ἔβρισκε στή φύση καί ὑπέμενε τό ψύχος, χωρίς νά φτιάξει στέγη. Σταδιακά, ἔκανε τήν καρδιά τοῦ θεῖο ὄχημα. Κι ἐνῶ συνέβαιναν αὐτά, δέχθηκε τά βέλη τοῦ πονηροῦ.

Ὁ πονηρός πλησίασε τόν ὅσιο μέ τή μορφή ἀγγέλου, βάζοντας σέ αὐτόν λογισμούς ὅτι ὕστερα ἀπό τόσα χρόνια ἄσκησης ἔχει γίνει σπουδαῖος καί μπορεῖ νά συναναστραφεῖ τούς ἀνθρώπους γιά νά γίνει δάσκαλος καί σωτήρας τους. Ὡστόσο, ὁ ὅσιος εἶχε πιά καθαρά τά μάτια τῆς ψυχῆς του καί μπόρεσε νά ἀντιληφθεῖ τό τέχνασμα τοῦ πονηροῦ. Ἔτσι, ἀπάντησε λέγοντας ὅτι εἶναι ἀνάξιος νά βλέπει ἀγγέλους καί ἀνάξιος νά σκεφτεῖ ὅτι εἶναι σπουδαῖος, καθώς θεωρεῖ τόν ἑαυτό του πιό εὐτελῆ ἀπό ὅλους τους ἀνθρώπους. Ἡ ἀπάντησή του ἦταν ὁ ὁρισμός τῆς μετάνοιας, ἡ ὁποία σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Μακάριο τόν Αἰγύπτιο εἶναι τό «μή οἴεσθαι ἐν ἐαυτοῖς εἶναι τί, ἀλλ’ ἔχειν συντετριμμένην τήν καρδίαν».

Μέ τόν τρόπο αὐτό τόσο ὁ Ἅγιος Πέτρος, ὅσο καί ὅλοι οἱ ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι ἅγιοι, πού ἔζησαν σέ αὐτόν τόν εὐλογημένο τόπο ὕστερα ἀπό αὐτόν, κράτησαν τόν ἑαυτό τους μακριά ἀπό τά βέλη τοῦ πονηροῦ. Ἔτσι εἰσῆλθαν στή βίωση τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ ἤδη ἀπό τήν παροῦσα ζωή τους, καθώς ὅπως γράφει πάλι ὁ Ἅγιος Μακάριος οἱ ψυχές πού «οὗ πεποίθασιν ἐν ἑαυταῖς οἰόμεναι εἶναι τί… εὐφροσύνης ἐπουρανίου χάριτος μέτοχοι γίνονται».

Λέγεται γιά ἕναν ἡλικιωμένο μοναχό, ὁ ὁποῖος ἔζησε στό Ὅρος πρίν κάποια χρόνια, ὅτι εἶχε ἕνα ἀτύχημα μέ κάποιο τρακτέρ, καθώς ἀσχολοῦνταν μέ τόν κῆπο τοῦ μοναστηριοῦ του. Τελικῶς, ἐνῶ τραυματίστηκε σοβαρά, δέν πέθανε. Οἱ ἄλλοι μοναχοί, ὅταν τον ἐπισκέφθηκαν, τοῦ ἔλεγαν ὅτι γλίτωσε, γιατί εἶχε τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Κι ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Μέ λυπήθηκε ὁ Θεός, γιατί δέν ἔχω ἀκόμη μετάνοια»!

Εὐχαριστῶ εὐγνωμόνως τήν Α.Θ.Π. τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο γιά τήν κανονική ἄδεια ποῦ παρεῖχε στήν ἐλαχιστότητά μου νά μετάσχω τῆς ἑορτῆς τῆς Συνάξεως τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων στήν Ἁγιώνυμο Πολιτεία τῆς κανονικῆς πνευματικῆς δικαιοδοσίας τῆς Ἁγίας του Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, καθώς καί τόν Ἅγιο Πρωτεπιστάτη καί τά μέλη τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστασίας γιά τήν ἐξόχως τιμητική γιά την ἐλαχιστότητά μου πρόσκληση. Κάθε φορά πού ἀξιώνομαι νά προσέλθω στόν ἱερόν τοῦτο τόπο βιώνω τή φιλοξενία τῆς ἀγαπώσης καρδίας σας, ἀντλώντας δύναμη καί εὐφροσύνη.

Ταπεινά εὔχομαι ὁ Κύριος μας Ἰησοῦς Χριστός, διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς σκέπης καί τῆς καταφυγῆς ὅλων μας, νά καθοδηγεῖ τόν καθένα ἀπό ἐμᾶς στήν ὁδό πού πορεύτηκαν οἱ Ἁγιορεῖτες Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι ἐνῶ ἔζησαν μιά ἁπλή ζωή, ἔζησαν σάν να εἶναι μέσα στόν Παράδεισο καί μέ τήν κοίμησή τους ἀποτελοῦν ἕνα διαρκές φάρμακο, το ὁποῖο μπορεῖ καί ὠφελεῖ τίς ψυχές ὅλων ἐκείνων πού κατανοοῦν τήν ἀσθένεια τῆς ἀνθρώπινης φύσης καί ἀναζητοῦν τήν πραγματική θεραπεία της. Αὐτό εἶναι τό νόημα τῆς λειτουργικῆς καί πνευματικῆς τάξης πού ἀποτυπώνεται στήν κληρονομιά τοῦ Ἁγίου Ὅρους».